راهکار های مبارزه با سرما زدگی سری سوم:

راههای مقابله ومحافظت در برابر يخبندان :
اغلب بيماريهای گياهان توسط عوامل زنده بوجود می آيند ، اما يکی از بيماريهای گياهان که از طريق  عوامل غير زنده ايجاد مي شود ، سرمازدگی آنها مي باشد .

اگرچه يخبندان يکی از عوامل جوی است که کنترل وقوع آن از دسترس انسان خارج است اما دانش و  تجربه بشری در طول گذشت زمان راهکارهايی را ارائه نموده است که در کاهش خسارات ناشی از  عنصراقليمی کارآمد بوده است .تعيين نوع يخبندان در هر منطقه ای از اهمیت بيشتری برخوردار مي  باشد ، زيرا مطالعه و بررسی نوع يخبندان در هر منطقه ای مشخص کننده شيوه مناسبی از مبارزه در  ارتباط با سرمازدگی محصولات کشاورزی محسوب ميشود. از طرفی بايد خاطر نشان کرد که مبارزه با  يخبندان و سرمازدگی ناشی از نوع يخبندان تابشی به مراتب امکان پذير تر از نوع يخبندان جبهه ای يا فرا  رفتی ميباشد ، به علاوه اگر درجه حرارت محيط تنها حداقل تا ۳- درجه سانتيگراد باشد با استفاده  روشهای فيزيکی از سرمازدگی گياهان مي توان جلوگيری کرد.

ذرات يخ معمولاً در دمای صفر درجه تشکيل مي شود ، ولی ذرات يخی که در دمای صفر درجه بر روی سطح گياهان تشکيل مي شود قادر به نفوذ و اخلال در بافتهای گياهان نمي شود. زيرا سلولهای گياهان  دارای نمکهای محلول مي باشند و نقطه انجماد بافتهای گياهی کمتر از صفر درجه ميباشد. به همين  دليل حرارتی دمای پائين در اکثر گياهان با توجه به مقاومتشان ، متفاوت بوده وکمتر از صفر ميباشد. البته  بايد در نظر داشت که حساسيت قابل ملاحظه بعضی از محصولات که نسبت به يخبندان دارند سبب از  بين رفتن آنها مي شود که اين وضعيت بخاطر آسيب ديدن بافت نيست ، بلکه به خاطر از بين رفتن جنين  گياه مي باشد ، زيرا اگر جنين گياه کشته شود ، محصولاتی مثل ميوه جات نمی توانند رشد و نمو کنند.
بنابراين از بين رفتن محصولات تنها به دليل آسيب ديدن بافتهای گياه نمی باشد.

۱- استفاده از وسايل گرم کننده مانند بخاری :

استفاده از بخاری به منظور گرم کردن موقت محيط موثر می باشد و بيشتر برای مبارزه با يخبندان نوع  تابشی که تنها در طول شب اتفاق می افتد و تداوم شبانه روزی ندارد به کار می رود. حفاظت توسط اين  روش متداول ترين روش برای جلوگيری از خسارت يخبندان است که بيشتر در  باغهای ميوه از آن استفاده  شده چون تشعشعهای حرارتی از دست رفته در شبهايی که شرايط اينورژن برقرار است ۹% تا ۱۸%  کالری در سانتيمتر مربع در دقيقه است به منظور ثابت ماندن درجه حرارت ، چون راندمان گرم کردن پايين  است بايستی ۳% تا ۵% کالری در هر سانتيمتر مربع در دقيقه گرما تامين شود . از طرفی به منظور  انجام اين کار بايد عوامل اقتصادی را نيز مد نظر د اشت زيرا تنها هدف گرم کردن نيست بلکه بايد توجه  کرد که آيا اين گرم کردن مقرون به صرفه است يا نه .

مقدار بخاريهای مورد نياز به منظور تهيه گرمای لازم از طريق فرمول زير بدست می آيد :

حرارت مورد نياز به کالری در هکتاردر ساعت =تعداد بخاری در هکتار بازده کالری به ليتر سوخت  × مقدار سوخت مصرفی ليتر درساعت

از نظر مکانی بخاريها را در داخل رديف مثل درختان ميوه قرار ميدهند اما از آنجايی که هوای گرم صعود  می کند وهوای سرد از اطراف به داخل باغ سرازير می شود لذا گذاشتن بخاريهای اضافه در رديفهای  مرزی نتيجه بهتری را عايد می کند .

۲- استفاده از ماشينهای ثابت مولد باد يا استفاده از هليکوپتر:

استفاده از موارد بالا به منظور مخلوط کردن نزديکترين لايه هوا ی گرم با هوای سرد روی زمين همزمان با رخداد پديده اينورژن می باشد . اين روش نيز تنها برای مبارزه با يخبندان ناشی از نوع تشعشی به کار می رود .استفاده از ماشينهای مولد باد در سالهای ۳۰-۱۹۲۰ در امريکا متداول گرديد ، هرچند اين روش، روش مطمئنی نبود اما چون هزينه آن تنها ۲۰% هزينه استفاده از بخاری بود ، استفاده از آن متداول گرديد

۳- استفاده از سوختهای جامد:

اين روش شامل ککهای نفتی يا مومهای جامد است . مزيتی که اين گونه سوختها نسبت به سوخت مايع دارند اين است که بر خلاف بخاريهای معمولی که با سوخت مايع کار می کنند و نمی توان آنها را زير درختان قرار داد اين سوختها را می توان زير درختان قرار داد بعلاوه جابه جا کردن و روشن کردن اين سوختها آسان است .

۴-استفاده از توليد مه مصنوعی :

با استفاده از توليد مه مصنوعی می توان از کاهش درجه حرارت تا حدودی جلوگيری کرد . البته اين روش معايبی نيز دارد مانند ايجاد خطر برای رانندگان .از جمله معايب ديگر اين روش مقرون به صرفه نبودن اين روش می باشد .

۵-روش حفاظت به وسيله پوشش :

اين روش يکی از رایج ترین  روشهای حفاظت در برابر خسارات ناشی از يخبندان می باشد .در بعضی مناطق مانند جنوب کشور درختچه ها را توسط پوششی از شاخ و برگ درختان نخل می پوشانند و در بعضی مناطق ديگر تنه درختچه های حساس و جوان را با خاک متراکم می پوشانند و بعداز برطرف شدن سرما در اولين فرصت خاکها را کنار می زنند .در مورد گياهان يکساله در شبهای سرد که احتمال يخبندان زياد است از کلاهکهای مخروطی شکل پلاستيکی استفاده می کنند چون خطر يخبندان نوع تشعشی فقط در هنگام شب می باشد ، در طول روز برای برخورداری از نور آفتاب و انجام عمل کربن گيری کلاهک را بر می دارند.

۶- استفاده از زمينها و خاکهای مناسب :

در شبهای صاف و آرام کهيخبندان نوع تشعشعی رخ می دهد منطقه بالای کوه زودتر از دامنه انرژی خود را از دست داده و سرد تر می شود در نتيجه هوای مجاور آن نيز سرد تر و سنگين تر می شود و به طرف کف دره سرازير شده و در کف دره جمع و حالت وارونگی دمايی را به وجود می آورد بنابراين کف دره نسبت به دامنه خيلی سرد تر است و در سطح دامنه هوا به خوبی جريان دارد اما کف دره مثل مخزنی از هوا ي سرد عمل می کند که مانع جريان هوا می شود در نتيجه زمينهای شيبدار در مناطقی که خطر يخبندان زياد است بهترين زمينها هستند .

در مناطقی که خطر يخبندان وجود ندارد زمينهايی که در دامنه ها ی جنوبی قرار دارند برای کشت محصولات زود رس مناسب می باشند اما از آنجايی که زمينهايی که در دامنه های جنوبی هستند انرژی بيشتری کسب می کنند و گياهانی که در آنها کشت مي شود انرژی بيشتری در دسترس دارند نسبت به گياهان دامنه شمالی ويا مناطق مسطح قبل از وقوع يخبندان شکوفه می کنند وبه همين دليل در معرض خطر سرمای بيشتری هستند .زمينهايی که در کنار يک منبع آب مثل دريا و غيره هستند به علت بالا بودن ظرفيت حرارتی آب نسبت به زمينهای ديگر کمتر با احتمال يخبندان مواجه هستند . خاکهايی که بتوانند در طول روز حرارت زيادی را در خود ذخيره کنند ودر شب آن را ساطع کنند برای رشد محصولات در مناطقی که خطر يخبندان وجود دارد مناسب می باشد اما خاکی که در طول روز حرارت را به آهستگی به سطح زمين منتقل کند سطح آن در طول شب زودتر و بيشتر سرد می شود.

گرد آوری و تنظیم: https://rangvarang.com