مرجع تخصصی آموزش و دانلود
۰۵:۲۸:۱۹ ساعت:     
 پنج شنبه ۱۵ آذر ۱۴۰۳  برابر با  Thursday 5 December 2024 میلادی  و   3 جماد ثاني 1446 قمری
2786
20 اکتبر 2016

%d8%b3%d8%b1%d9%85%d8%a7-%d8%b2%d8%af%da%af%db%8c

 

در گیاهان تنش یا استرس برابر است با تحریکاتی که منجر به برهم خوردن تعادل زیستی گیاه شود.حالت تنش در شرایطی پیش می آید که یک عامل محیطی خارج از حد نرمال بر گیاه اثر گذارد. تنش به دو دسته تقسیم می شوند:

۱.زیستی   Biotic stress

۲ .غیر زیستی     Abiotic stress

از جمله تنش های غیر زیستی می توان به تنش دما (temperature stress) اشاره نمود که این نوع تنش نیز خود به ۳ بخش تقسیم می شودکه عبارتند از:

۱.تنش سرما  Chilling stress

۲.تنش یخبندان   Freezing

۳.تنش حرارت بالا  Heat stress

 

 

 

در گیاهان تنش یا استرس برابر است با تحریکاتی که منجر به برهم خوردن تعادل زیستی گیاه شود.از جمله تنش های غیر زیستی می توان به تنش دما (temperature stress) اشاره نمود که این نوع تنش

تنش سرما:

سرمازدگي به شرايطي اطلاق مي گردد كه گياه در نتيجه بروز درجه حرارتهاي بين صفر تا ۱۰ درجه سانتي گراد (بسته به گونه و رقم) خسارت مي بيند .تنش سرما بر حالت عادی گیاه اثری ندارد.

آثار اولیه این تنش عبارتند از : کاهش عمومی رشد ،تغییر رنگ،کلروز، ،تخریب بافت های سلولی،عدم جوانه زنی بذور،عدم انتقال مواد فتوسنتزی،عدم جذب عناصر غذایی …برخی از آثار این تنش برگشت پذیر و برخی از آثار دیگر این تنش مانند فتوسنتز در اثر تخریب کلروپلاست ها و پیری زودرس گیاه غیر قابل برگشت می باشند.

 

تنش یخبندان:

یخبندان: عبارت است از کاهش دما تا چند درجه زیر صفر( یخبندان زمستانه و بهاره) که بر اثر آن آب درون سلولی و برون سلولی منجمد شده و به دلیل متلاشی شدن آوندهای چوبی و آبکش و قطع جریان مواد غذایی، مرگ سلول را باعث می گردد.

خسارت مربوط به تنش يخ زدگي در نتيجه بروز درجه حرارتهاي زير صفر درجه سانتي گراد مي باشد .

 

درجه حرارت های بحرانی:

حداقل درجه حرارتی که گیاه می تواند با تداوم ۳۰ دقیقه تحمل کند و در بیشتر از این مدت و کمتر از این درجه حرارت خسارت می بیند. این درجه حرارت برای گیاهان مختلف و مراحل مختلف فنولوژی متفاوت است.

شرایط یخبندان و سرما به دو شکل ایجاد  می شود که عبارتند از:

۱.یخبندان جبهه ای  یا جابجایی  Advective forst

۲.یخبندان  تشعشعی  Radiational forst

 

۱.یخبندان و سرمازدگی جبهه ای در اثر عبور یک جبهه هوای سرد از روی یک منطقه بروز می کند  به طوری که دمای آن  کمتر یا در حد دمای بحرانی برای محصولات خاص منطقه می باشد.

یخبندان های جبهه ای به علت جابه جایی توده های هوای سرد مثل توده های هوایی که از سیبری مبآیند منشاء می گیرند.

يک علامت مهم از يخبندان وجود باد شديد است .لذا وزش باد خطرناک سرد بر گياه منجر به يخبندان انتقالی ميگردد که در آن گياهان حرارت خود را به هوای سرد ميدهند .افت درجه حرارت در گياه ،خيلی سريعتر از از حالت يخبندان تشعشعی است.

اگر دما به حدی برسد که کمتر از آستانه تحمل گياه باشد موجب خسارت به گياه خواهد شد و استفاده از ارقام مقاوم و روشهای به زراعی در کاهش خسارت ناشی از اين نوع سرمازدگی مؤثر مي باشد.

 

مشخصات یخبندان جبهه ای:

۱.ضخامت لایه هوای سرد در این نوع یخبندان ممکن است چندین کیلومتر باشد.

۲.این نوع یخبندان می تواند روند شبانه روزی داشته باشد.

۳.مقابله با آن بسیار مشکل و تقریبا غیرممکن است.

۴.در شرایط خاص نظیر سرمازدگی دی و بهمن ۱۳۸۶ خسارت این نوع سرمازدگی شدید می شود.

 

۲-یخبندان تشعشعی در شرایط  آسمان صاف و بدون  ابر واقع می گردد در هنگامی که تشعشع  خالص منفی باشد سطح  خاک و گیاه سرد تر از  هوای اطراف  می شود در نتیجه هوا در اثر  برخورد با این سطوح سرد تر و متراکم تر می گردد  هوای متراکم در سطح زمین باقی می مانند و مرحله انتقال حرارت ادامه می یابد  حاصل این امر پدیده ای به نام وارونگی  دما می باشد.به عبارت دیگر می توان گفت  روند تغيير دما با افزايش ارتفاع بصورت کاهشی مي باشد ولی اگر با افزايش ارتفاع شاهد افزايش دما باشيم به اين وضعيت وارونگی دما اطلاق می شودکه در چنین شرایطی با توجه به آغاز رشد اولیه گیاه وحساس بودن آن باعث وارد آمدن خسارت می شود بايد در نظر داشت که حساسيت قابل ملاحظه بعضی از محصولات که نسبت به يخبندان دارند سبب از بين رفتن آنها مي شود که اين وضعيت به خاطر آسيب ديدن بافت نيست ، بلکه به خاطر از بين رفتن جنين گياه مي باشد ، زيرا اگر جنين گياه کشته شود ، محصولاتی مثل ميوه جات نمی توانند رشد و نمو کنند. بنابراين از بين رفتن محصولات تنها به دليل آسيب ديدن بافتهای گياه نمی باشد. و هر چه شدت و ارونگی بيشتر باشدو به سطح زمين نزديکتر، در بروز خسارت مؤثرتر می باشد.این نوع سرمازدگی اصطلاحا سرمازدگی تشعشعی نامیده می شود .بیشترین خسارت هایی که در شرایط کشور رخ می دهد، ناشی از این نوع سرمازدگی است.این نوع یخبندان منحصراً در طول شب به وجود می آید.

 

مشخصات سرمای تشعشعی:

۱.سرمایی است که در اثر تشعشع از سطح زمین در یک محل به وجود می آید.

۲.کاملا منطقه ای و محلی بوده .

۳.در زمان فعال بودن گیاه ( اواخر پاییز و اوایل بهار) اتفاق می افتد.

۴.در شب های آرام و آسمان صاف و غیر ابری اتفاق می افتد .

۵.احتمال موفقیت در محافظت از گیاه وجود دارد.

۶.در زمان وقوع این نوع سرمازدگی وارونگی دمایی وجود داشته و احتمال سرما و یخ زدگی در طول روز وجود ندارد.

تشخیص این نوع سرمازدگی توسط کشاورزان مشکل است.

 

روشهای مقابله با سرمازدگی تشعشعی:

۱.ايجاد حرارت بوسيله بخاری ،اتش زدن کاه وکلش وشاخه های هرس شده و غيره

۲.استفاده از دستگاه مولد باد به منظور برهم زدن پايداری هوا

۳.غرقاب نمودن باغ :که اگر اين کار بصورت مداوم نباشد در شب های بعدی موجب خسارت مي گردد.

 

تفاوت سرمازدگی و یخ زدگی:

سرمازدگی در فصل رويش و در درجه حرارت های بالای صفر اتفاق می افتد، در صورتی که يخ‌زدگی در فصل رويش و يا زمستان و در درجه حرارت های زير صفر اتفاق می افتد.

 

 

گرد آوری و تنظیم: https://rangvarang.com

4.6/5 - (5 امتیاز)