معرفی انواع سیستم های کاشت درختان میوه؛ اصول کاشت درخت

درختان میوه به سیستم های مختلفی مانند مربعی، مستطیلی، مثلتی، پرچینی و داربستی کشت می شوند.

۱-سیستم کشت مربعی Square :   در این سیستم فاصله کشت درختان روی ردیف ها با فاصله بین ردیف ها مساوی است. بنابراین هم خطوط شرقی-غربی و هم خطوط شمال-جنوبی را در باغ می توان مشاهده نمود. در این سیستم درختان میوه در هنگام صبح و بعد از ظهر بیشترین سایه اندازی را بر هم دارند که جاهایی که سایه می افتد رشد خوبی ندارند ولی در مناطقی با نور شدید اشکالی ندارد. به همین دلیل این سیستم کشت در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری سیستم مناسبی است ولی در مناطق معتدله و مناطقی که روزهای ابری زیاد دارند کاربرد چندانی ندارد. هر چند حرکت ماشین آلات کشاورزی در هر دو جهت شمال-جنوبی و شرقی-غربی به راحتی انجام می گیرد ومی توانند عملیات باغبانی را انجام دهد.  اما تعداد درخت در هکتار در این سیستم کشت کمتر از سیستم مستطیلی است. با این حال سیستم کشت مربعی در بسیاری از نقاط دنیا مرسوم بوده و در احداث باغ های تجاری در مقیاس وسیع مدنظر قرار می گیرد.

۲-سیستم کشت مستطیلی   Rectangular  :   در این سیستم کشت فواصل درختان بین ردیف ها بیشتر از فواصل درختان روی ردیف ها می باشد. در این روش کشت، درختان کمترین سایه اندازی را بر هم دارند. این سیستم در مناطق معتدله و سردسیری که با کمبود نور مواجه هستیم ،کاملا توصیه می شود. جهت کشت درختان در سیستم مستطیلی شمال-جنوبی است و حرکت ماشین آلات کشاورزی نیز در این جهت انجام می گیرد یعنی در جهت ردیف درخت هاست.  تعداد درخت در هکتار در سیستم کشت مستطیلی بیشتر از مربعی است. از لحاظ نوری هیچ مساله ای ندارد و بهترین روش برای کشت پایه های ایستمالینگ است. ( پایه های ایستمالینگ نسبت به سرما مقاومند).

این سیستم به عنوان یکی از بهترین سیستم های کشت درختان میوه در دنیا شناخته شده است. لازم به ذکر است که برای مقایسه دو سیستم کشت مربعی و مستطیلی از نظر سایه اندازی بایستی میزان زمین اختصاص یافته به دو سیستم یکسان باشد مثلا سیستم مربعی با فواصل ۶×۶ متر (۳۶ متر مربع) معادل سیستم مستطیلی با فواصل ۹×۴ متر یا ۸×۵/۴ متر است که در این حالت سایه اندازی در سیستم مربعی بیشتر از سیستم مستطیلی می باشد.

در مورد تعداد درخت قابل کشت در هر هکتار نیز بایستی توجه کرد که در حالت استاندارد معمولا فواصل بین ردیف های کشت درختان میوه معمولا ۶ متر در نظر گرفته می شود. عرض ۶ متر برای عبور راحت ماشین آلات کشاورزی مختلف در نطر گرفته می شود. حال اگر فاصله بین ردیف ها ۶ متر باشد در سیستم مربعی فواصل کشت الزاما ۶×۶  متر و در سیستم مستطیلی ۶×۴، ۶×۵ یا ۶×۵/۴  متر خواهد بود که مشخص می شود تعداد درخت در هکتار در سیستم مربعی کمتر از سیستم مستطیلی خواهد بود. لازم به ذکر است که فواصل کشت در درختان پاکوتاه به ۲ تا ۳ متر نیز می رسد که مربوط به کشت های بسیار متراکم است.

۳-سیستم کشت مثلثی، شش ضلعی یا لوزی:اصل این سیستم بر اساس مثلث متساوی الاضلاع است. به سیستم کشت مثلثی، سیستم شش ضلعی و سیستم لوزی هم می گویند. در این روش تعداد درخت در واحد سطح حدود ۱۵ درصد بیشتر از سیستم مربعی است. این سیستم به منظور حداکثر بهره وری از سطح زمین به خصوص در خاک های بسیار حاصلخیز انجام می گیرد. در کشت لوزی چون درختها روی هم سایه اندازی ندارند و نور به همه درختها می رسد کیفیت محصول بالاست و درخت تقارن خود را از لحاظ تاج و گسترش شاخه ها خیلی خوب حفظ می کند. در این سیستم عبور ماشین آلات در سه جهت مختلف امکان پذیر است.

به علت دقت زیاد و وقت گیری از این روش استفاده نمی کنند. به عنوان مثال برای کاشت درخت هلو یا سیب به فاصله ۵متر در ۵ متر بعد از اینکه خطوطی به فاصله ۵ متر از هم رسم کردیم فاصله درختان را طوری تنظیم می کنیم که شکل لوزی را فاصله درختان تشکیل دهد یعنی هر درخت در فاصله بین دو درخت در روی خط کاشت دیگری قرار می گیرد.

۴-سیستم کشت Quincunx :این سیستم کشت همانند سیستم مربعی است با این تقاوت که در مرکز مربع نیز یک درخت کاشته می شود.  این درختان موقتی بوده و به آنها درختان پرکننده (Filler) نیز می گویند. از مهمترین ویژگی های درختان پرکننده این است که معمولا زودبارده بوده و نبایستی با درخت اصلی برای جذب آب و مواد غذایی رقابت کنند. این درختان تا رسیدن سن درختان اصلی به باردهی تجاری در باغ باقی می مانند.

۵- کشت درخت روی خطوط منحنی تراز(Cauntour line):در زمین هایی با شیب تند، بایستی کشت درختان میوه روی خطوط تراز(کنتور) انجام گیرد بنابراین تراز بندی زمین ضروری است. جهت ترازها بایستی عمود بر شیب زمین باشد. در شیب های تند عرض تراز ها کم و در شیب های ملایم عرض تراز  ها بیشتر در نظر گرفته می شود.در مناطقی که زمین شیب دارد در شیب های ۲۵%‌ و پایین تر می توان زمین را سکو بندی کرد. سپس درخت را کاشت تا از شستشوی خاک جلوگیری کند و در ضمن باعث نفوذ باران در خاک شود و اگر شیب از ۲۵%‌ بالاتر باشد نمی توان سکوبندی کرد بلکه باید زمین را بانکت بندی کرد. بدین ترتیب که: به فاصله معین یک نوار به عرض یک متر که این نوارها را بانکت می گویند ایجاد می کنند که داخل این بانکت ها درخت بکارند. در اراضی که شیب کمتر است یعنی ۳۰%‌،‌ فاصله خطوط را بیشتر و فاصله درختان را کمتر می گیرند و اگر شیب زیاد باشد فاصله خطوط را کمتر و فاصله درختان را بیشتر می گیرند. چون خطر شستشوی خاک وجود دارد. کشت درختان را روی این خطوط منحنی تراز بانکت بندی می گویند و از لحاظ ارتفاع کشت درختان در یک بانکت هم ارتفاع هستند و این روش را Cauntour line نیز می گویند. در روش سکو ارتفاع دیواره را ۱ متر تا ۲۰/۱ متر و عرض آن را تا ۴ متر در نظر می گیرند. روش کاتورلاین عمومی است که برای جنگل کاری نیز استفاده می کنند تا از فرسایش خاک جلوگیری کند. اگر منطقه دارای بارندگی کمی باشد می توان درخت مو کاشت ولی اگر مقدار بارندگی سالیانه بیشتر از۵۰۰ میلی متر باشد می توان درختان مقاوم به کم آبی را به صورت دیم در این مناطق کاشت.

گرد آوری و تنظیم: https://rangvarang.com