نحوه کاشت و پرورش زعفران در گلدان ؛روش تکثیر زعفران

زعفران  (Crocus sativus) گیاهی علفی و چند ساله از تيره زنبق سانان و يکي از ارزشمندترين گیاهان ايران است .زعفران علاوه بر خاصیت دارویی، طعم و رنگ دلپذیر دارد که  آن را به گیاه پر طرفدار و محبوب تبدیل کرده است.

زعفران دارای پیاز توپر( کورم ) کروی شکل با قطر ۳تا۵ سانتیمتر است که روی آن جوانه هاي راسی و جانبی وجود دارد. ريشه آن افشان، کوتاه و به طور معمول از قاعده کورم بر روی يک دايره خارج می شود. گل شامل گلپوش ۶ قطعه اي ۳ کاسبرگ و ۳ گلبرگ، همرنگ و خوشبو، دارای ۳ پرچم با بساک زرد رنگ، مادگی آن دارای خامه سفيد، کلاله ۳ شاخه ای و قرمز رنگ است.

برگ ها باريک و بلند به رنگ سبز تيره يا چمنی به طول حدود ۲۰ تا ۵۰سانتی متر، به تعداد ۱۱- ۵ برگ، گل ها و برگ ها داخل لوله ای غشايی به نام اسپات ( چمچه ) قرار مي گيرند که وظيفه حمايت برگ و گل تا خارج شدن از خاک را به عهده دارد. اين گياه سه گان می باشد و توليد بذر نمی کند.

زعفران گیاهی  است مقاوم به سرما که می‌توانید‌ آن را د‌ر مناطقی که آب و هوای معتدل داشته و دارای تابستان های گرم و خشک و آفتابی و پاییز و زمستان نسبتا ملایم دارد، به خوبی رشد می کند و می شود در این مناطق کاشت زعفران را انجام داد. لازم به ذکر است که این موضوع ممکن است در همه شرایط صادق نباشد زیرا احتمال دارد گیاه به صورتی با محیط سازگار شود چنانچه در همدان که در ردیف شهرهای سردسیری ایران است، زراعت و کاشت زعفران نتایج رضایت بخشی داده است.

این گیاه کم توقع بوده، می توان آن را در محیط و شرایط خانه مانند باغچه، پشت بام و یا در گلدان کشت داد. در بعضی از منازل فضاهای بلااستفاده وجود دارد که می‌شود از آن استفاده بهینه کرد و می توان آن را به کشت زعفران اختصاص داد البته به این نکته باید توجه داشت که کاشت زعفران در گلدان از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست و بیشتر جنبه تحقیقاتی و سرگرمی دارد و تا حدودی برای مصرف شخصی مورد استفاده قرار می گیرد.

زعفران بعد از کاشت پیاز در سال اول تا چندین سال قابل برداشت است و نیازی به کاشت مجدد ندارد همچنین بعد از کاشت زعفران در گلدان تا ۵-۶ سال نیاز به تعویض گلدان وجود ندارد، همچنین روش کاشت این گیاه در گلدان با شرایط کاشت گیاه در محیط باز و مزرعه متفاوت بوده، توجه به زمان کاشت، قرار دادن گلدانها در محل مناسب و نحوه آبیاری ضروری است. در ادامه شما را با نحوه کاشت زعفران در گلدان  آشنا می کنیم.

پیاز زعفران تابستان فعالیت ندارد، دوره بیداری و فعالیت آن از حدود آبان تا اردیبهشت است و با شروع فصل گرما برگ هایش زرد شده و می خشکد و پیاز به خواب می رود به همین دلیل زمین های گرم و خشک جای مناسبی برای کشت زعفران است.

زمان کاشت پیاز زعفران اواخر خرداد تا اوایل مهرماه می باشد. بهترین زمان کاشت خرداد ماه می باشد و بهتر است اواخر تیر و اوایل مرداد از کاشت زعفران خوداری کنید.
لازم به ذکر است، اگر در خرداد پیاز زعفران خود را کاشتید از آبیاری آن تا مهرماه خودداری کنید چرا که به علت عدم فعالیت گیاه پیازها فاسد می شوند. در مهرماه پیازها را آبیاری کنید به میزانی که آب از کف گلدان خارج شود.

مراحل  کاشت زعفران در گلدان:

۱.تهیه پیاز زعفران(كورم) كه می توانید آن را از فروشگاههای معتبر تهیه كنید.

*در خرید پیاز دقت كنید كه قطر آنها كمتر از ۲ سانتیمتر نباشد و آلودگی و زخم نداشته باشند، وزن هر پیاز هم بهتر است بیش از ۷ گرم باشد تا از گلدهی آن مطمئن باشید.در پیازهای كوچكتر و با وزن كمتر احتمال گلدهی پایین می آید.

۲.یک گلدان مناسب جهت کشت انتخاب کنید.

*گلدان سفال گرد یا مستطیل و نسبتا بزرگ به عمق ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر

۳.کف گلدان را سوراخ کرده تا زهکش خوبی داشته باشیم زهكش مناسب گلدان برای جلوگیری از پوسیدگی پیازها ،اهمیت زیادی دارد.

۴.حدود ۲ سانتی متر سنگریزه کف گلدان بریزید و روی سنگریزه ها ، کمی خاک بریزید.

*بهتر است ترکیب خاک به این صورت باشد  : مخلوط ۴۰%خاک رس+۴۰% ماسه +۲۰% کود حیوانی پوسیده شده گاوی یا کود ورمی کمپوست.

*توجه داشته باشید خاک می تواند ترکیب های دیگری هم داشته باشد مهم این است كه خاك سبك و غنی باشد.

۵.پیازها را رو به بالا و به فاصله ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر در گلدان گذاشته و روی آنها را با خاک می پوشانیم دقت نمایید روی پیازها باید ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر خاک بریزید.

*اگر پیازها در عمق كمتر باشند، سال بعد پیازهای دختری جدید تولید شده بسیار ضعیف خواهند بود. پس دقت كنید پیازها در عمق مناسب قرار گیرند.

۶.گلدانها را در فضای آزاد در محل سایه و خنك قرار دهید.  اولین آبیاری كامل گلدان  باید نیمه دوم مهر تا دهه اول آبان انجام شود . دو روز پس از اولین آبیاری با یک چنگال خاک روی گلدان را جابه جا کنید تا لایه سفت شده روی گلدان از بین برود دقت كنید قبل از این زمان آبیاری انجام نشود چرا كه برای رشد اندام زایشی و گل، سرد شدن هوا ضروری است و اگر قبل از طی این نیاز سرمایی ،آبیاری صورت گیرد پیاز شما فقط برگ خواهد داد. پس از اولین آبیاری  ابتدا اندام زایشی یا گل سر از خاك بیرون می آورد و سپس برگها ظاهر می شوند .به محض خروج برگها و جوانه گل از خاك  گلدانها را به محل پرنور و آفتاب گیر منتقل نمایید. با گذشت ۱۵ تا ۲۰ روز از اولین آبیاری، گلهای زعفران ظاهر میشوند.
دقت كنید زعفران به آبیاری بسیار كم نیاز دارد پس در آبیاری عجله و زیاده روی نكنید.با خشك شدن ۶-۵سانتیمتر از سطح خاك گلدان ،می توانید مجددا آبیاری نمایید و دقت كنید آب از زیر گلدان خارج شود و زهكش مناسب باشد.همچنین اگر زیر گلدان زیر گلدانی قرار داده اید آب در آن باقی نماند و پس از هر نوبت آبیاری آب آن خالی شود.آبیاری بیش از اندازه موجب پوسیدگی و نابودی پیازها می شود.در كشتزارها ،پس از اولین آبیاری دیگر آبی به گیاه داده نمی شود تا برداشت گلها به اتمام برسد(حدود یكماه بعد از نخستین آبیاری).  اما در مورد گلدان همانگونه كه قبلا گفته شد پس از خشك شدن ۶-۵ سانتیمتر از سطح خاك باید آبیاری نمود. گل های زعفران ماندگاری زیادی ندارند، عمر هر گل ۳-۲ روز است كه علاوه بر زیبایی گلها ،می توانید رشته های زعفران (كه در واقع كلاله گل است و بسیاری از افراد به اشتباه تصور می كنند قسمت پرچم گل می باشد) را بچینید و مورد استفاده قرار دهید.
گیاه زعفران تا اوایل اردیبهشت به رشد خود ادامه می دهد و برگها غذای لازم برای رشد و حیات پیاز و تولید پیازهای دختری جدید را فراهم می كنند و لازم است در این مدت آ نرا با كودهای محلول تقویت كنید.دقت داشته باشید از  كودهای محلول  قبل از برداشت گل استفاده نكنید. با آغاز زرد شدن برگها در بهار ،آبیاری را قطع كنید و بعد  تا مهر سال بعد به گلدان آب ندهید و گلدان را به محل کم نور و خنک منتقل کنید گلدان می بایست در دمای عادی  و سرد زمستان در محیط آزاد قرار گیرد. زعفران تا حدود ۱۵ درجه زیر صفر (در برخی منابع ذكر شده تا ۱۸ درجه زیر صفر)را تحمل می كند .

نحوه كاشت زعفران در باغچه :

اگر باغچه ای دارید كه میخواهید در آن به صورت محدود پیاز زعفران كشت كنید ،اصول كار تقریبا مشابه است ،فقط پیازها را در محلی آفتابگیر كه امكان كنترل آبیاری وجود دارد بكارید .عمق كاشت را حتما كمی بیشتر از گلدان (نزدیكتر به ۱۵ سانتیمتر) در نظر بگیرید. میزان آبیاری مورد نیاز عبارت است از یك بار  آبیاری اولیه یكبار پس از برداشت گلها و سپس هر ۲۰ روز یكبار با توجه به بارندگیها . سه روز پس از اولین آبیاری باید خاك را سله شكنی كرد (سطح خاك كه پس از آبیاری سفت شده  را به عمق چند سانتیمتر زیر و رو كنید تا غلاف گل  بتواند از خاك خارج شود).خاك باید غنی باشد كه برای این منظور می توانید از كودهای كاملا پوسیده دامی (به میزان مناسب) استفاده كنید.

روش  تکثیر گیاه زعفران:

هر چند سال یک بار پیازها را از خاک بیرون آورده  و پیاز ها را جدا نموده و  مجددا بکارید.

گرد آوری و تنظیم: https://rangvarang.com