تاثیر تغذیه بر رشد قدی کودک:

همانطور که گفتیم یکی از عوامل موثر بر رشد قدی کودک تاثیر  تغذیه است. در مباحث قبلی عوامل موثر بر رشد قد و همچنین تاثیر هورمون بر رشد قد را مورد بررسی قرار دادیم . در این مطلب قصد داریم شمارا با نقش تغذیه بر رشد قد، بیشتر آشنا کنیم . پس لطفا با ما همراشوید.

پیروی از اصول تغذیه‌ای صحیح بر روند رشد و نمو و سلامت قدی کودک تاثیر مستقیم دارد، یعنی می‌تواند موجب بلند قد‌تر شدن کودک و رسیدن به پتانسیل قدی ناشی از ژنتیک شود. تغذیه مناسب و صحیح، کودک را از قدی که ژنتیک برای او تعیین کرده بلند تر نمی کند اما تغذیه غلط و غیر اصولی او را از رسیدن به قدی که می تواند داشته باشد، باز می دارد.بالطبع اگر کودک برنامه غذایی بی‌کیفیتی داشته باشد، به طول قدی لازم نمی‌رسد و از استانداردهای رشدی خود عقب می‌ماند. والدین باید توجه داشته باشند که اگرچه تغذیه سالم در بیان خصوصیات ژنتیک فرزندشان اثر دارد اما قد صفتی است که توسط ژن‌های به ارث رسیده از والدین و حتی تاثیر ویژگی‌های ژنتیک یک نسل قبل‌تر (یعنی پدر و مادربزرگ‌ها) بیان می‌شود. اگر مادر و پدر و خانواده‌های آنها قدي کوتاه یا متوسط داشته باشند، نباید از عامل تغذیه معجزه بخواهند. برخي والدین تصور مي‌کنند اگر به میزان کافی مواد پروتئینی و کلسیم‌دار به فرزندشان بدهند، قد فرزندشان ۲۰-۳۰ سانتی‌متر از خود آنها بلند‌تر می‌شود.

کیفیت تغذیه مادر دردوران باردرای  مهم است خانم باردار باید بداند شیوه تغذیه ای او از همان ابتدای دوران بارداری بر سلامت فرزندش اثر دارد. اگر خانمی در دوران باردرای از لحاظ برخی ریز مغذی ها دچار سو تغذیه باشد، ممکن است ناخواسته بر طول قد فرزندش اثر منفی بگذارد.  پس از تولد هم قد می تواند تحت تاثیر  عواملی مانند تغذیه با شیر مادر، نوع کیفیت و تغذیه مادر ،عوامل اقتصادی و  اجتماعی، هورمون های جنسی، هورمون های رشد تیروئید ،نوع تعامل عوامل ژنتیک با عوامل محیط زندگی، عادت های غذایی، و بیماری های مزمن و …قرار بگیرد

از صفر تا ۲ سالگی هم محدوده سنی بسیار مهمی برای رشد کودک محسوب می شود زیرا بنا به منحنی های استاندارد رشد در بخش هایی از این محدوده شاهد افزایش سرعت رشد هستیم.

در محدوده ۴ تا ۶ سالگی هم در برهه های زمانی خاصی سرعت رشد در کودکان افزایش می یابد. بنابراین اگر کودک در این سه دوره بحرانی دچار سو ء تغذیه شود، رشد قدی او به شدت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
کودکان در مواجهه با بیماری، مقداری وزن از دست می دهند که بعد از دوره نقاهت با پیروی از الگوی تغذیه ای سالم و صحیح می توانند این وزن از دست رفته را جبران کنند اما اگر به دنبال سوء تغذیه در هر یک از دوره های بحرانی رشد، میزان رشد کودک از حد لازم کمتر شود،این فرصت از دست رفته رشدی، دیگر به هیچ عنوان در دوره های بعدی زندگی قابل جبران و بازگشت نیست و برای همیشه از دست رفته است.

يک رژيم غذايي مناسب بايد هر ۶ گروه غذايي (ميوه جات، سبزيجات، پروتئين‌ها، حبوبات، چربي‌ها و غلات) را شامل شود.

تحقيقات نشان داده ويتامين آ، پروتئين و روي بيشترين تأثير را در افزايش قد دارند.

حال عوامل موثر بر رشد قد را با هم مرور می کنیم:

ويتامين ها و مواد معدني
کلسيم :دريافت کافي کلسيم به ويژه در دوره رشد طولي استخوان‌ها بسيار حايز اهميت است. بنابراين تغذيه با شير،‌ ماست، پنير و انواع کلم را بايد به نوجوانان پيش از رسيدن به سن بلوغ توصيه کرد.

اما علاوه بر کلسیم دریافت مناسب روی ، آهن ، منیزیم ، منگنز و آهن نیز در رشد مناسب استخوان ها از اهمیت بسیاری برخوردار است که برای دریافت کافی آنها لازم است کودک شما به میزان کافی از گوشت و مواد پروتئینی و سبزیجات مناسب تغذیه نماید.
ویتامین D (دی): کمبود ويتامين دي در کودکان ميزان رشد را پائين مي آورد.شاید دریافت کلسیم و سایر املاح در کودک شما بالا باشد اما باید به خاطر داشته باشید دریافت کافی ویتامین D از اهمیت بسیار بسیار بالایی در فرآیند جذب و مورد استفاده قرار گرفتن کلسیم و چرخه کلسیم و فسفر دارد بنابراین در معرض آفتاب قرار گرفتن کودک شما برای تولید ویتامین D در حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در روز (آفتاب میانه روز) تقریبا نیاز به ویتامین D را مرتفع می سازد اما ممکن است نیاز به مکمل در برخی کودکان احساس شود. منابع غذایی ویتامین D شامل زرده تخم مرغ ، جگر و گوشت، خامه،‌ شير و کره است.

ويتامين A (آ) : کمبود متوسط تا شديد ويتامين A مانع رشد مطلوب کودکان مي‌شود. منابع سرشار از ويتامين A عبارت اند از هويج، پرتقال، ليموترش، جگر، ماهي قزل آلا، گوجه فرنگي اسفناج، زردآلو، طالبي و…

عنصر روی: ريزمغذي روي به رشد، سلول سازي و بازسازي بافت‌هاي بدن کمک مي‌کند
عنصر روی در رشد و بلوغ، سلامت و شادابی پوست، مو و ناخن تاثیر قابل توجهی دارد و به همین دلیل کمبود آن می تواند مشکل ساز شود استفاده از تخم مرغ در رژیم غذایی افراد بهترین ماده غذایی برای پیشگیری و درمان عارضه کمبود روی است و تا حدودی می تواند مشکل کوتاهی قد کودکان را با این ماده مرتفع کردنيز به رشد افراد کمک زيادي مي‌کند، از اين رو مصرف اين ويتامينبراي کودکان ضروري است.
دیگر عوامل موثر بر رشد قدعبارتند از:

جوانه‌ها: جوانه‌ها باعث رشد قد کودکان می‌شوند، قد جنین مادرانی كه در طول بارداری از این جوانه‌ها مصرف می‌كنند در مقایسه با مادرانی كه جوانه نخورده‌اند، بلندتر است. در كل، جوانه‌ها سلنیوم دارند و باعث افزایش قد كودكان می‌شود و ما به مادران توصیه می‌كنیم به فرزندانشان انواع جوانه‌ها را بدهند تا قدشان بلندتر شود.
وقتی دانه به جوانه تبدیل می‌شود ویژگی‌هایی پیدا می‌كند كه قبلا نداشته است؛ مثلا سلنیوم موجود در دانه یا قابل دسترسی نیست یا در كمترین مقدار قابل دسترسی است ولی وقتی دانه، جوانه می‌زند مقدار سلنیومی كه بدن می‌تواند دریافت کند، به چند برابر افزایش می‌یابد.
در مورد ویتامین‌ها هم همین‌طور است. به‌طور مثال، ۱۰۰ گرم عدس خام، ۱۵ میلی‌گرم ویتامین C دارد ولی ۱۰۰ گرم جوانه عدس، دارای ۵/۱۶ میلی‌گرم ویتامین C است. البته جوانه‌زدن باعث می‌شود میزان دسترسی بدن به پروتئین‌های گیاهی نیز افزایش پیدا كند. به همین دلیل توصیه می‌کنیم قبل از پخت غلات و حبوبات اجازه دهید جوانه بزنند.
در این شرایط دسترسی به پروتئین به مراتب بیشتر می‌شود.
می‌توانیم جوانه‌ها را روی سالادمان بریزیم. در ضمن،‌ اگر آنها را بپزیم، حرارت باعث از بین رفتن موادمغذی آنها نمی‌شود.

در کل، نمی‌توانیم بگوییم كدام جوانه مناسب كدام فرد یا كدام بیماری است، اما تحقیقات نشان داده برای خانم‌های باردار بهترین جوانه، جوانه نخود و لوبیاست چون حداقل نمایه گلایسمی را دارند و جوانه‌های آنها حاوی مقادیر فراوانی از ماده‌ای به نام سلنوسیستئین است كه در فرایند افزایش قد جنین تاثیر مثبتی می‌گذارد.

جوانه  ها عمری بین ۲ تا ۶ روز در یخچال دارند و زمانی که جوانه ها  تغییر رنگ دادند و یا لزج شدند ، بو و طعم آن تغییر پیدا می‌كند و اینها نشانه‌هایی از فساد هستند.
اگر خودتان در منزل جوانه را تهیه كرده‌اید و دانه‌ها را قبل از جوانه زدن شسته‌اید و در شرایط مناسب نگهداری كرده‌اید، نیاز به شستن نیست اما جوانه‌های آماده بهتر است شسته و در سبدی آبشان گرفته شود و بعد مصرف شوند.

میوه ها یا آب میوه ها : میوه ها یا آب میوه ها برای رشد و بلند قد شدن ما بسیار مفید هستند. این مواد غذایی سرشار از ویتامین C و مواد معدنی مورد نیاز بدن هستند که علاوه بر افزایش قد شما پوستتان را نیز زیباتر می کنند.

سبزی جات:برای بلند قد بودن و مهم تر از آن سالم بودن از دوازده سالگی مصرف مواد غذایی سرشار از آهن و فیبرها مانند بروکلی، اسفناج، نخود، عدس و نخودفرنگی و غیره را افزایش دهید. قانون ۵ میوه و سبزی در طول روز را به خاطر بسپارید. از هر فرصتی برای مصرف میوه و سبزیجات بیشتر استفاده کنید تا ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز برای رشد را کسب کنید.

کلام آخر:
اگر به هر دلیلی میلی به مصرف گوشت قرمز ندارید بهتر است مصرف شیر، تخم مرغ و ماهی را افزایش دهید. این مواد غذایی حاوی پروتئین هستند و برای تقویت سیستم ایمنی بدن، کنترل هورمون ها، ساخت سلول های تشکیل دهنده ی عضلات و پوست شما کمک می کنند. پروتئین های گیاهی مانند عدس، نخود و لوبیا  نیز تأثیر زیادی در افزایش جذب پروتئین دارند.
تنقلاتی مانند چیپس و پفک و سایر تنقلات شور به نوعی آفت قد کودکان محسوب می گردند. این مواد سبب افزایش سدیم خون می گردند. دفع سدیم اضافی سبب دفع متعاقب کلسیم و کاهش  باز جذب آن از کلیه می گردد که ادامه این روند سبب تامین نشدن کلسیم مورد نیاز برای رشد استخوانی کودک می گردد. از سوی دیگر نوشیدنی های گازدار و شیرین مثل نوشابه ها به دلیل داشتن اسید فسفریک سبب اختلال در چرخه فسفر-کلسیم که تحت تنظیم هورمون های پاراتورمون ، کلسیتونین و ویتامین D است شده و جذب کلسیم را کاهش داده و دفع آن را می افزاید.
با به حداقل رساندن مصرف  این  میان وعده ها ، اسنک ها و تنقلات شور و نوشیدنی های شیرین و گازدار و جانشینی آن ها با میان وعده های با ارزش مانند نان ، پنیر ، گردو ، آلوچه ها و لواشک های بهداشتی می توانید سبب ادامه رشد قدی کودک خود شوید.

به طور کلی برای بلند قد شدن مصرف غذاهاي زير پیشنهاد می شود :

تخم مرغ،عسل ، خرما ، بادام ، گردو ، فندوق ، پسته ، کشک ،شير گاو  ،ماست، روغن زيتون ، روغن کنجد ، روغن حيواني،تخمه کدو،قره قروت، شيره خرما،کلم،پنير، اسفناج، زردالو،طالبي، هويج، پرتقال، ليموترش، جگر، ماهي قزل آلا، گوجه فرنگي ، ميگو، بادام زميني

گرد آوری و تنظیم: https://rangvarang.com