آشنایی با فواید علف های هرز:

نام علف هرز گمراه کننده است و در نظر هر بیننده و شنونده ، گیاهی بی فایده تلقی می شود و بایستی حتما کنترل گردند.روی این اصل ،دیدگاه زارع در اکثر مواقع نسبت به اهمیت علف های هرز تقربیا بی تفاوت بوده است . ولی چه بسا کاربردهای متعددی داشته و از سال ها پیش در زمینه های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند . یک گیاه ممکن است در یک ناحیه به عنوان علف هرز جدی باشد اما در جایی در اطراف آن منطقه به عنوان گیاه مفید تلقی می شود.

در کشور هندوستان بیش از ۲۵۰۰ گونه گیاهی مفید شناسایی شده است که اغلب آنها نیز از علف های هرز داخل مزارع و اراضی غیر زراعی محسوب می شوند . برخی دیگر به دلیل سازگاری زیاد ،در شرایط محیطی تنش زا می توانند به رشد خود ادامه دهند . بدیهی است که قدرت سازگاری زیاد ،یکی از ویژگی های مهم علف های هرز به شمار می رود.

تنوع گیاهی علف هرز  در آسیا بیشتر است و کشور ایران نیز با دارا بودن اقلیم های مختلف  خاستگاه تعداد زیادی از گیاهان است. بی شک وجود تنوع گونه ای در ایران یکی از بی نظیر ترین هدایای خداوندی محسوب می شود که به این مرز و بوم عطا شده است . برای ما بایستی جای خوشحالی باشد که تنوع این گیاهان در منطقه قابل توجه است . جای تاسف نیز باید باشد که برای این گونه های گیاهی اهمیت آن چندانی قایل نیستیم.

در این زمینه ،ضرورت دارد با انجام طرحهای کوچک منطقه ای گونه های مفید در هر منطقه را شناسایی و سپس نسبت به تولید انبوه آنها اقدام کنیم .بدیهی است که این امر می تواند در اشتغال زایی ، بهبود وضع مالی زارعین و مردمان روستایی و تامین نیاز های دارویی ،علو فه ای و غیره نقش به سزایی داشته باشد.

در ایام نخست کشاورزی،انسان نمی دانست که کدام گیاه جهت امورات زندگی مناسب است و در مقایسه با گیاهان دیگر مزایای بیشتری دارد.انسان فرا گرفت کدام گیاه را به سیطره خود در آورد و کدام را از صحنه رقابت خارج سازد.بدین ترتیب مبارزه با رغیب گیاهان زراعی  شکل گرفته و تا به حال ادامه دارد.اگر در این فاصله طولانی ابتدا،شکل مبارزه منطقی بوده و شناخت از فرآیند با آینده نگری همراه بوده گیاهان هرز این موجود دینامیک چنین مشکل آفرینی نمی کردنند.همین طور بسیاری از گیاهان مفید در طول تاریخ کشاورزی به دلیل عدم کشت مناسب و مبارزه نا صحیح نابود شدند.

بهره برداری و استفاده از گیاهان دارویی که اکثر آنها به صورت علف هرز در مناطق و مزارع مختلف دیده می شود ، در کشورهای پیشرفته اروپایی و آمریکایی و سایر کشور های در حال توسعه معمول می باشد ، ولی در کشور ایران مورد توجه قرار نگرفته است .به طوری که اغلب مردم از گیاهان مفید و متنوعی که در ایران پراکنده اند ،بی اطلاع و از خواص درمانی ،تغذیه ای ، علوفه ای و سایر فواید آنها نا آگاه هستند . این فواید عبارتند از:

۱.ارزش دارویی آنها قابل توجه است و جزء منابع دارویی وادویه ای محسوب می شوند. برای مثال،گزنه یک علف هرز در کشاورزی به حساب می آید،ولی همین گیاه برای بیماری رماتیسم،تنگی نفس،جلوگیری از ریزش مو،مرض قند،تقویت لثه و … موثرمی باشد و همین طور گیاهانی نظیرکاسنی،شیرین بیان،زرشک،زبان گنجشک،خارخسک،تاج ریزی،بو مادران،بارهنگ،اسپند،گاو زبان،شاه تره و…از جمله گیاهان داروئی می باشند که برای انسان،دام و اکوسیستم آن منطقه مفید واقع می شوند.

۲.اغلب علف های هرز با سیستم ریشه ای عمیق و گسترده از فرسایش آبی و بادی در زمین های غیر زراعی جلوگیری می کنند. و خاک را در مقابل جریانات جوی محافظت می کند.

۳.علفهای هرز پناهگاه بسیاری از جانوران و موجودات مفید هستند.

۴.برخی از انواع خوش خوراک آنها به خصوص در مواقع خشک سالی به عنوان علوفه توسط دام مورد تغذیه قرار می گیرند.

۵.تعدادی از علف های هرز به عنوان کود سبز کشت می شود .

۶.برخی از آنها منبع مناسبی برای تغذیه زنبور های عسل به شمار می روند.

۷.تعدادی از علف های هرز در صنایعی نظیر صنایع دستی و کاغذ سازی کاربرد دارند .

۸.علف هرز بعد از تجزیه در افزایش مواد آلی خاک نقش مهمی را ایفا می کنند .

۹.علفهای هرز منبع غذایی مهمی برای موجودات طبیعت هستند.

۱۰.گونه های علفهای هرز برخوردار از سیستم ریشه ای عمیق موجب شکستن لایه های سخت زیر زمینی می شوند.

۱۱.ازبرخی ازگونه های علفهای هرز به عنوان منبع ژنتیکی  و ژرم پلاسم  استفاده می شود ومی توانند بسیاری از صفات مطلوب آنها را در روش های به نژادی به گیاهان انتقال داد.

۱۲.از بعضی گونه های برخوردار از خاصیت آللوپاتی در جهت اصلاح گیاهان زراعی و کنترل علفهای هرز استفاده به عمل می آید.

۱۳.علفهای هرز معرف در تحقیقات زمین شناسی جهت پی بردن به وجود فلزات سنگین در زمین یا آب مورد استفاده قرار می گیرند.

۱۴.علفهای هرز باعث به وجود آوردن  زیبایی در طبیعت می شوند . زیبایی طبیعت در مناطقی که انسان در آن زندگی می کند،و یا به رفت و آمد می پردازد،به گیاهان بومی آن منطقه وابسته است.برای مثال:  شقایق یک گیاه هرز به حساب آمده ولی همین گیاه در فصل رویش خود در مناطقی که زیست آن ممکن بوده چشم هر بیننده ای را به خود جلب کرده و روحیه و نشاط دیگری پیدا می کند.

۱۵.علفهای هرز و نقش آفرینی آنها در  چرخه اکسیژن با اهمیت است.تفاوت منطقه کویری و غیر کویری ، وجود درختان و گیاهان بومی آن منطقه می باشد.کویر فاقد علف بوده و زندگی را برای انسان و دام غیر ممکن می سازد.ولی مناطقی که پوشش گیاهی دارد انسان را به خود جذب نموده و نمای دیگری پیدا می کند.چرخه اکسیژن در طبیعت و در نتیجه نیاز شدید انسان به اکسیژن در گرو گیاهان از جمله علفهای هرز وابسته است.گیاهان سمی در تولید اکسیژن(این عنصر حیاتی)دارند که نادیده گرفتن به آن خطر بیماری را برای انسان و دام افزایش می دهد.

بدیهی است که روشن شدن این قبیل  کاربردهای بالقوه در علفهای هرز برای محققین این علم ارزش شایان توجهی داشته،ولی در عین حال دارا بودن این خصوصیات از خسارات و طبیعت نامطلوب علفهای هرز در کشاورزی کم نمی کند.

گرد آوری و تنظیم: https://rangvarang.com