سوسک کلرادو یا سوسک برگخوار سیب زمینی یکی از مهمترین آفات سیب زمینی درنقاط مختلف جهان است برای اولین بار درسال ۱۸۱۱ میلادی درایالت کلرادو توسط توماس نوتال جمع آوری شد . به دنبال او ، توماس سی نمونه هایی ازآن را از روی نوعی تاجریزی (Solanum rostratum Ramur) از کوههای راکی جمع آوری کرده وسپس توصیف ونامگذاری نمود. این آفت درسال ۱۸۷۷ همراه محموله های سیب زمینی وارد اروپا شده ودرآنجا انتشار یافته است . اگر چه این حشره اولین بار از امریکا گزارش شده ، ولی به احتمال قوی موطن اصلی آن مکزیک بوده است . خسارت آن در امریکا به ۱۵۰ سال قبل که کشت سیب زمینی درایالت کلرادوی امریکا متداول شده برمی گردد و از آن به بعد برای سیب زمینی به صورت یک آفت خطرناک درآمده است . این آفت درنواحی آمریکا ی شمالی ومرکزی ، کانادا اکثر کشورهای اروپایی، روسیه وکشورهای آسیای میانه ، تونس ، الحزایر ، لیبی ، چین،کره،هند و شمال آفریقا انتشار دارد(ولاسوا ، ۱۹۷۸، ورنر،۱۹۸۸ وجولیوت ، ۱۹۹۱)
این آفت درایران ابتدا دراردبیل و روستاهای همجوار آستارا وارد و مستقر شد و تا سال ۱۳۷۰ برای سایرنقاط کشور قرنطینه بود . اولین بار کاظمی دربهار ۱۳۶۳ درمنطقه اردبیل به آن برخورد نمود، اما احتمالا قبل ازاین نیز به آنجا وارد شده بود. بعداز گزارش رسمی کاظمی اقداماتی برای جلوگیری از انتشار آن به سایر مناطق کشور انجام گرفته وتقریبا ۱۰ سال دراین منطقه محدود شد. ولی متاسفانه از سال ۱۳۷۰ به بعد به تدریج به سایر مناطق کشور سرایت پیدا کرد. با این افت درمناطق آلوده به صورت آفت قرنطینه برخورد شد وهمیشه بیم آن می رفت که درتمام نقاط کشور مستقر شود ، که همین اتفاق نیز روی داد؛ به طوری که درسال ۱۳۷۲ درمنطقه شمال غرب کشور ( عدل دوست وحبیبی ، ۱۳۷۷) ودرسال ۱۳۶۸ درمنطقه آستارا (گیلان) (مجیدی شیلتر وحبیبی ، ۱۳۷۹) ودرسال ۱۳۷۴ به همراه محموله های سیب زمینی بذری وارد یکی ازمناطق مهم سیب زمینی کار کشور (همدان وبهار ) شد ودرحال حاضر نیز درسیب زمینی کاریهای شهرستان بهار وحومه همدان وهمچنین مزارع قروه در استان کردستان نیز وارد و مستقر شده است (مولف ، ۱۳۸۴). به هرحال با توجه به توانایی بالای پرواز این حشره دیر یا زود درسایر مناطق سیب زمینی کاری نیز مستقر خواهد شد.
شکل شناسی سوسک کلرادو:
این حشره با نام علمی Leptinotarsa decemlineata در خانواده Chrysomelidae یا «برگ سوسکان» و راسته Coleopteraیا «قاب بالان» طبقه بندی می شود. حشره بالغ سوسکی است به طول ۱۰-۱۴ میلی متر و عرض ۶/. میلی متر و فرم آن بیضی برجسته و در ناحیه پشتی محدب است. . بالپوشها زرد مایل به قرمز حنایی و روی هر کدام ۵ نوار سیاه و مجموعا تعداد ده نوار در جهت طولی حشره قرار دارد و به همین جهت به آن Leptinotarsa decemlineata نیز گفته می شود . این علامت به سهولت سوسک سیب زمینی را از سایر سوسکها متمایز می سازد . تعدادی لکه های سیاه روی پیش گرده (ناحیه بین سر و بالپوش ها) وجود دارد.
سر کوچک و به رنگ زرد نارنجی و ناحیه زیرین بدن متمایل به قرمز همراه با لکه های سیاه است. حشره ماده کمی بزرگ تر از حشره نر است. تخم حشره زردرنگ بیضوی وmm 2/1 طول دارد که این تخمها به طور دسته جمعی و عمودی در سطح تحتانی برگها قرار داده می شود و در موقع تفریخ به رنگ نارنجی تند در می آید .
لاروها هنگام خروج از تخم قرمز آجری هستند و تا ۲ میلی متر طول دارند لارو حشره محدب ، قوسی ، گوشتی و پس ازرشد کاملmm 14 – ۱۲ طول دارد .رنگ آنها قرمز آجری و بندها دارای برجستگی های جانبی مودار بوده و در هر طرف هریک از بندهای شکمی دو لکه سیاه وجوددارد. و در سن آخر لاروی پس از رشد کامل به طول ۵ تا ۱۵ میلی متر می رسند و رنگ آنها زرد صورتی می شوند. شفیره حدود۱۰میلی متر طول دارد و رنگ آن زرد متمایل به صورتی بوده و داخل لانه شفیرگی در عمق۳-۲سانتی متری خاک تشکیل می گردد این حشره معمولا مرحله پیش شفیرگی را روی گیاه سپری می نماید. مدت زمان شفیرگی به طور معمول ۵-۷ روز طول می کشد. شفیره های نر وماده این حشره قابل تفکیک از یکدیگر هستند، به طوری که درشفیره نر ۷ حلقه شکمی کامل و درقسمت میانی فرو رفته بوده ، ولی شفیره ماده درقسمت میانی ، به وسیله خطوط سیاه رنگی تقسیم شده است . شاخکها ۱۱ مفصلی که اولین مفصل آن بزرگ و کشیده است . چشمها مرکب ، سیاه و لوبیایی شکل میباشد .زیر بدن حشره متمایل به قرمز و همراه با لکه های سیاه است .
سوسک کلرادو در سال ۱ تا ۴ نسل (معمولاً ۲ تا ۳ نسل) دارد. در ایران سوسک کلرادو در استانهای اردبیل، آذربایجان غربی و شرقی دارای جمعیت زیادی است و از آفات مهم این منطقه به شمار میرود.
زیست شناسی سوسک کلرادو:
سوسک کلرادو زمستان را به صورت حشره کامل در داخل خاک و برحسب نوع خاک در عمق ۴۰ – ۲۰ سانتیمتری به سر می برد . در اوایل بهار که حرارت خاک در بستر سوسک به حدود ۱۲ درجه سانتی گراد رسید از محلهای زمستان گذران خارج و شروع به فعالیت می کند . در شهرستان اردبیل تاریخ خروج سوسکهای زمستانه معمولا” از اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت می باشد. سردی و بارانی بودن هوا خروج سوسک هارا از زمین به تعویق می اندازد و این شرایط باعث کاهش تعداد نسل باروری حشره شده و فرصت تکامل آفت را در نسل دوم کم می کند . سوسکها به رطوبت کم و حرارت زیاد حساس هستند .ظهور حشرات کامل از زیر خاک تدریجی است. سوسکها در ابتدای خروج ۲ تا ۳ روز در سطح خاک استراحت کرده و سپس در هوای گرم و آفتابی شروع به فعالیت و پرواز می کنند .
حشرات کامل به محض بیرون آمدن از زیر خاک بعد از یک پرواز کوتاه یا راه رفتن در جستجوی غذا خود را به نزدیک ترین مزرعه سیب زمینی می رسانند . در این موقع بوته های سیب زمینی درمراحل اولیه رشد بوده ،این حشرات کامل بعد از یک تغذیه کافی از جوانه ها و برگها که معمولا” چند روز طول می کشد و در ساعات گرم و افتابی روز به جفت گیری پرداخته سپس حشره ماده تخم های خود را در دستجات ۲۰ تا۸۰ تایی در سطح زیرین برگها قرار می دهد . یک سوسک زمستانه ممکن است تا ۲۴۰۰ عدد تخم نیزبگذارد . تخمها در حرارت ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی گراد طی ۴ تا ۶ روز و در حرارت پایین تر طی ۲ تا ۳ هفته تفریخ می شوند . تخم در حرارت کمتر از ۱۲ درجه سانتی گراد تفریخ نمی شود .
تخمها در حرارت بالاتر از ۳۵ درجه خشک شده و نازا وکشته می شوند سوسک کلرادو طالب آب و هوای معتدل و مرطوب و زمستان سرد است . حرارت بالاتر از ۱۱.۵ درجه سانتی گراد برای نشو و نمای سوسک موثر شناخته شده است . سوسکها برای فرار از گرما به داخل خاک پناهنده می شوند . این حشره دارای ۴ سن لاروی است و تا ابتدای شفیره شدن ۴ نوبت پوست عوض می کند . دوره لاروی حدود ۱۵ روز طول کشیده سپس لارو در داخل خاک در گهواره گلی و در عمق ۳ تا ۱۰ سانتی متری تبدیل به شفیره می شود . شفیرگی حدود ۲۰ روز به طول می انجامد . نسل اول این افت حدود ۴۵ روز به طول می انجامد .
در اردبیل سوسکهای نسل اول از دهه اول تیرماه به بعد از شفیره خارج و در ساعات گرم روز به تدریج در خاک دیده می شوند . قسمت عمده ای از جمعیت سوسکهای نسل اول به خاک رفته و در عمق ۱۰ تا۲۵ سانتی متری یا بیشتر دوره استراحت درازمدت یک تا سه سال را می گذرانند. اما عده ای نیز به دوره استراحت نرفته و در سطح مزرعه باقی مانده و جفت گیری و تخمریزی می نمایند و نسل دوم افت را می سازند . طرز تغذیه و رشد و نمو افراد نسل دوم مشابه با نسل اول افت می باشد . حشرات کامل در اواخر تابستان و اوایل پاییز به دیاپوز رفته و همان گونه زمستان را درون خاک سپری می کنند . این افت در نقاط دیگر دنیا ۱ تا ۴ نسل در سال دارد.هر حشره ماده در طول عمر خود که ممکن است تا دو سال نیز طول بکشد ، ۲۰۰۰– ۵۰۰ عدد یا بیشتر تخم می گذارد .
در شرایط آب و هوایی اردبیل اولین تخمریزی حشره ماده از اوایل دهه سوم اردیبهشت شروع می شود . تخمها پس از ۷ – ۵ روز تفریخ شده و از تخم لارو کوچک قرمز رنگی به طول ۲ میلی متر بیرون می آید . این لارو پس از تغذیه و سه بار تعویض جلد تبدیل به لاروکامل می شود . دوره لاروی حدود دو هفته طول می کشد و سپس لارو کامل وارد خاک شده و پس از چند روز تبدیل بهشفیره می شود .
در شرایط اردبیل دوره شفیرگی ۲۳ – ۱۵ روز طول میکشد . ظاهرا هر نسل آفت حدود ۴۵ روز است .تعداد نسل آفت بستگی زیادی به شرایط آب وهوایی دارد و ۴ -۱ نسل برای آفت گزارش شده است . دراردبیل به احتمال زیاد دو نسل دارد .حشرات کامل از قدرت پرواز خوبی حتی فاصله ۳۵۰ کیلومتری برخوردار هستند و مخصوصا در بهار میتوانند با پروازهای طولانی مناطق جدیدی را آلوده سازد .انتقال غده وخاک آلوده نیز نقش موثری در انتشار آفت دارد .حشرات كامل و لاروها از برگهای سیب زمینی تغذیه می كنند ضمناً آفت می تواند بعضی از بیماریهای ویروسی و باكتریایی سیب زمینی را نیز از بوته های آلوده به سالم انتقال دهد. سوسك ها به رطوبت كم و حرارت زیاد حساس هستند و از بین می روند
نحوه خسارت سوسک کلرادو:
سوسک کلرادو یا سوسک برگخوار سیب زمینی یکی از ۱۵ آفت مهم گیاهی جهان است . مراحل مختلف لاروی وحشره بالغ آن از برگهای سیب زمینی تغذیه می کنند . دربین حشرات برگخوار سیب زمینی هیچ حشره ای به اندازه این گونه توان برگخواری ندارد. این آفت علاوه برسیب زمینی به گوجه فرنگی ، بادمجان ، فلفل توتون وبرخی از علفهای هرز خانواده سولاناسه مانند تاجریزی نیز حمله می نماید.
خسارت این حشره به گونه ای است که می تواند درمدت کوتاهی تمام بوته های سیب زمینی را نابود کند. عمده خسارت این آفت به وسیله لاروها وبیشترین میزان تغذیه وخسارت یعنی حدود ۷۷ درصد به وسیله لاروهای سن چهارم ایجاد می شود. تغذیه آفت همراه با دفع فضولات سیاه رنگی است که ازخود به جای می گذارد که از علایم بارز آلودگی آن است . لاروها وحشرات بالغ این آفت در طول زندگی خود قادرند به ترتیب ۴۰ و ۶۵/۹ سانتیمتر مربع از برگ را مورد تغذیه قرار دهند (فرو وهمکاران ، ۱۹۹۱) . دراثر تغذیه این آفت ازبوته های مسن ، فقط ساقه باقی می ماند. میزان خسارت وارده به سیب زمینی دراثر آلودگی به این آفت ، بستگی به تراکم جمعیت حشره دارد؛ به طوری که درتراکم شدید ، ممکن است تمامی برگ های بوته خورده شده وفقط ساقه لخت وعاری از برگ باقی بماند. که دراین صورت حداقل ۵۰ درصد محصول براثر شدت تغذیه از بین خواهد رفت. درصورتی که اگر میزبان بادمجان ویا گوجه فرنگی باشد، میوه های نارس هم مورد تغذیه قرار می گیرند. بیشترین تاثیر تغذیه برگی ، برروی رشد گوجه فرنگی در دو هفته آخر گلدهی ایجاد می شود. تغذیه برگی درطول هفته های آخر قبل از برداشت تاثیر کمی روی کاهش بازده محصول دارد. این آفت ناقل بیماریهای ویروسی و باکتریایی سیب زمینی مانندPseudomonas solanacearum نیز می باشد (کاظمی ، ۱۳۶۳) .با توجه به اینکه برخی از نژاد های منطقه ای فقط از گونه های خاصی تغذیه می نمایند، مثلا سوسک کلرادوی مستقر شده درمنطقه همدان فقط قادر است از برگهای سیب زمینی تغذیه نماید. واز سایر میزبانها تغذیه نمی کند و با برداشت سیب زمینی ، حشرات کامل به ناچار به دیاپوز می روند، بنابراین فقدان میزبان درمنطقه عامل بسیار مهمی درشروع زود هنگام دیاپوز آفت می باشد. به نظر می رسد درصورت وجود میزبان ، این آفت می تواند تعداد نسل بیشتری درسال ایجاد نماید.
گیاهان میزبان سوسک کلرادو:
سوسک کلرادو سیب زمینی راترجیح می دهد اما درصورت نبود میزبان مرجع از بادمجان ، گوجه فرنگی ، فلفل ، توتون ، تاج خروس، گزنه وتاتوره نیز تغذیه می نماید (جکوس، ۲۰۰۵) دربجنورد علاوه برسیب زمینی ، بادمجان ، تاجریزی ، گوجه فرنگی و تاتوره به طور نادر از تاج خروس وسلمه تره نیز تغذیه می کند (رحیمی وهمکاران ، ۱۳۷۹)
روش های کنترل و مبارزه با سوسک کلرادو:
الف- قرنطینه داخلی
باتوجه به اینکه این آفت بومی ایران نبوده و وارداتی است ، لذا اجرای اقدامات قرنطینه بسیار ضروری می باشد. دراین راستا به جا بود که درمناطق آلوده ، تولید محصول به اندازه آن منطقه صورت می گرفت تا ازجابجایی محصول آلوده جلوگیری می شد.
ب – مکانیکی
۱-برداشت محصول بادست درکنترل این سوسک تاثیر دارد ولی اجرای این روش در زراعت های کوچک امکانپذیر است و درزراعت های بزرگ غیر ممکن می باشد.
۲-جمع آوری و انهدام حشرات کامل و دستجات تخم در آغاز فصل زراعی : اجرای این عملیات در کاهش جمعیت آفت موثر است (رحیمی وهمکاران،۱۳۷۹) . جمع اوری لارو وحشرات بالغ این آفت با ماشین جمع آوری سوسک کلرادو به نام Biocollector و نا بود کردن آنها نیز یکی از راه های موثر درمقابله اصولی و بدون یپامد دربسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا بوده است . تكیه بر استفاده از سموم شیمیایی باعث ایجاد مقاومت این حشره در برابر سموم شده و استفاده از غلظت بالاتر را طلب می كند كه این كار علاوه بر آلودگی محیط زیست، هزینه تولید را افزایش می دهد. دستگاه كنترل مكانیكی و جمع آوری سوسك كلرادو در مزارع سیب زمینی از سیستم های نیوماتیك استفاده می كند و كاربرد این دستگاه از نظر اقتصادی مقرون به صرفه می باشد.
ج – زراعی
۱-هراکش کردن سیب زمینی : کشت زود هنگام بذور سیب زمینی تاحدی که شرایط آب وهوایی اجازه دهد موجب تسریع ظهور ورشد سیب زمینی میشود . این هدف با انتخاب یک واریته سازگار با شرایط زراعی منطقه محقق می شود. وقتی بوته ها بزرگ می شوند گیاهان بزرگتر نسبت به گیاهان کوچکتر بهتر مقاومت می کنند وبدین ترتیب محصول از خسارت نسل دوم آفت درامان می ماند (وبروفرو ، ۱۹۹۵).
۲- رعایت تناوب زراعی : کشت گندم ویا چاودار وسایر گیاهان غیر میزبان تا ۸/۹۵% جمعیت آفت را کاهش می دهد(رایت ، ۱۹۸۴) .
۳- استفاده از گیاهان تله مثل خود سیب زمینی : کشت چند ردیف سیب زمینی قبل ازموعد کشت در حاشیه مزارع باعث می شود که حشره بالغ ظاهر شده با توجه به نیاز غذایی وبه علت اینکه هنوز مزارع سیب زمینی سبز نشده اند روی این بوته ها متمرکز شوند که می توان با از بین بردن آنها به طرق مختلف میزان جمعیت آفت را به شدت تقلیل داد.
۴-استفاده از واریته های زود رس وبرداشت سریع محصول رسیده : اجرای این روش سبب خارج شدن منابع غذایی از دسترس حشرات کامل درآخر فصل شده و درنتیجه سبب تضعیف آنها دردوره زمستان گذرانی می شود.
د- استفاده از ارقام مقاوم
گونه های وحشی به دلیل داشتن الکالوییدها ، تحمل بیشتری درمقابل این آفت دارند ، اما ارقام پرمحصول واصلاح شده نسبت به این آفت حساس می باشند(نوری قنبلانی،۱۳۷۲) وی پیشنهاد نموده که با انجام دو رگ گیری و اصلاح نژاد بعدی صفت مقاومت را از گونه های وحشی شاملS.berthaultei، Solanum demissum به گونه های اهلی انتقال داده و با کشت ارقام مقاوم سیب زمینی خسارت سوسک کلرادو را کنترل نمود. دراین رابطه کروبی زاده وهمکاران (۱۳۷۹) نیز مقاومت ۲۰ واریته سیب زمینی زراعی ، نسبت به خسارت این آفت را دراردبیل مطالعه ومشخص کرده اند که ارقام فرسکو ، مارفونا وکنکورد درعین دارا بودن عملکرد نسبی بالا، نوسان عملکرد کمتری نشان داده وارقام کایزر ، دزیره ، موندیال ، ویتال وپیکاسو درشرایط مطلوب زراعی نوعی تحمل نسبی از خود نشان می دهند، لذا می توان پس از شناسایی عوامل ژنتیکی موثر درایجاد تحمل ازاین اصل دربرنامه کنترل تلفیقی بهره گیری نمود.
ه- بیولوژیکی
سوسک کلرادو دارای دشمنان طبیعی متعدد ومتنوعی است . این حشره درمراحل مختلف رشدی درمعرض حمله دشمنان طبیعی ازجمله زنبورهای پارازیتویید ، سنهای شکارگر خانواده های
Miridae,Reduviidae,Pentatomidae کفشدوزکهای خانواده Coccinellidae و سوسکهای خانوادهCarabidae قرار می گیرد. سنهای شکارگر Perillus bioculatus و Podisus maculiventris درکنترل این
آفت اثر قابل توجهی دارند و هنگامی که درمزرعه رهاسازی شدند توانستند ۲۶% تراکم جمعیت آفت را کاهش دهند. (بیورو چووین ، ۱۹۹۲) وبدین ترتیب تا ۸۶% جلوی خسارت را بگیرند (اسماعیلی وهمکاران ،۱۳۷۷و هوگ گلدستین ومک فرسون ، ۱۹۹۶) که درمجموع ۶۵% به میزان محصول تولیدی اضافه گردید.
برخی از حشرات کامل سوسکهای خانواده کارابیده ازجمله Lebia grandis با تغذیه از تخم ، لارو وحشره بالغ سوسک کلرادو سبب کاهش جمعیت آفت می شوند(هوگ وهمکاران ، ۱۹۹۳) میزان پارازیتیسم زنبورEdovum puttleri روی توده های تخم ۷۱-۹۱ درصد بوده وسبب مرگ ومیر این میزان توده تخم در روی بادمجان شده است . (لاشوب وهمکاران ، ۱۹۸۷).
نوری قنبلانی وهمکاران (۱۳۷۷) نتایج مطالعه دشمنان طبیعی وعوامل بیماریزای سوسک کلرادو طی سالهای ۷۳-۱۳۷۴ دراردبیل را به شرح زیر ذکر کرده اند:
۱-قارچ بیماریزای Beauveria bassiana : این قارچ به طور متوسط باعث تلف شدن ۲/۳ درصد حشرات کامل زمستان گذران این آفت درشرایط طبیعی شده بود. این قارچ تحت شرایط ازمایشگاهی به طور متوسط پس از آلوده سازی مصنوعی سبب مرگ ومیر درحشرات کامل ، لارو وشفیره سوسک کلرادو به ترتیب ۸۸/۰ ، ۷۰ و ۵/۴۷ درصد شده بود.
۲-کنه انگل (Acari: Hemisarcoptidae) . Linobia sp این کنه درزیر بالپوشهای یک درصد از کل حشرات کامل مورد مطالعه مشاهد شده و اثرمنفی آن برروی حشرات کامل آلوده بسیار ناچیز بوده است ؛ این احتمال وجود داردکه کنه مذکور از این حشره برای انتقال استفاده کرده باشد.
۳-عنکبوت پا دراز (Opilions Phalangiidae) Phalangium sp. : این عنکبوت تنها در یک مزرعه سیب زمینی آلوده به این آفت مشاهده شده وانبوهی جمعیت آن نسبتا پایین بوده است . درپرورش آزمایشگاهی به طور متوسط روزانه هرعنکبوت پادراز بالغ ۳/۱۱ و هر پوره آن ۶/۵ عدد تخم افت را مورد تغذیه قرار داده است.
۴-سن شکارگر Rhinocoris punctiventris (Het.,Reduviidae) : این سن شکارگر درحال تغذیه ازحشره کامل سوسک کلرادو دربعضی از مزارع اردبیل مشاهده شده است ولی نوری وهمکاران انبوهی جمعیت آن را بسیار ناچیز و قابل چشم پوشی اعلام کرده اند.
۵- بالتوری سبز Chrysoperla carnea (Setphen) : انبوهی جمعیت این شکارچی درروی بوته های سیب زمینی قبل از مرداد ماه بسیار ناچیز بوده ولی از این تاریخ به بعد به تدریج افزایش می یابد. لاروهای این حشره از تخم سوسک کلرادو تغذیه می کنند. در بررسی های آزمایشگاهی متوسط تغذیه روزانه هر لارو سن دوام این بالتوری ۱/۷ عدد وهر لارو سن سوم ۹/۱۰ عدد تخم این آفت تعیین گردیده است . تغذیه این بالتوری از دستجات تخم سوسک کلرادو نیز دیده شده است.
شکارگر Chrysoperla sp. به طور طبیعی درفصل تابستان با انبوهی بالا از دشمنان طبیعی این آفت محسوب می گردد ولاروهای این حشره با تغذیه از تخم های سوسک کلرادو به طور متوسط به میزان ۷تا۱۰ ردصد سبب کنترل آفت شده ودرصورت پرورش ورهاسازی می توانند دراین زمینه نقش موثری داشته باشند(نوری قنبلانی وهمکاران، ۱۳۷۷) .
همچنین سن Lygus rugulipennis از تخم این آفت تغذیه می کند (بوگوش ، ۱۹۶۴)
نماتد های Steinernema sp .,Heterohabditis sp. بادز ۱۶۰ نماتد درسانتیمتر مربع به ترتیب ۷۵/۸۳% و ۹۰% لاروها را پارازیته نموده واختلاف آنها با دزهای ۲۰ و ۱۰ نماتد درسانتیمتر مربع درسطح ۱% معنی دار بوده است (پرویزی ، ۱۳۷۹) . همچنین کاترل وهمکاران (۲۰۰۱) اثرنماتد H.marelatus با نسبت های۳۷۵/۰ و ۷۵۰ و۱۲۰۰ نماتد درمترمربع درسطح خاک را بررسی کرده ونتیجه گرفتند که تراکم جمعیت آفت درتیمارها نسبت به شاهد کاهش معنی داری رانشان می دهد؛ آنها بکار گیری این نماتد را دربرنامه IPM این آفت توصیه کرده اند.
نوری قنبلانی و همکاران ۱۳۷۷ روش تلفیقی با استفاده از اسپور پاشی با قارچ پاتوژن B.bassiana درفصل پاییز بر روی خاک مزارع سیب زمینی ورها سازی بالتوری سبز درفصل بهار را توصیه نموده اند ومعتقدند که این روش درکاهش انبوهی حشرات کامل موثر می باشد.
و – استفاده از حشره کشهای میکروبی
قاسمی کهریزه وهمکاران ۱۳۸۲ حساسیت سنین مختلف لاروی سوسک کلرادو رابه مخلوطی ازBacillus thuringiensis var . tenebrionis و پودر حنا وخالص Bt درآزمایشگاه بررسی کرده ونتیجه گرفتند که مخلوط B.t با غلظت ۵۰۰ قسمت درمیلیون وپودر حنا با غلظت ۵۰۰ قسمت درمیلیون ، بعد از ۶ روز ،۵/۷۲ درصد تلفات دربرداشته است ، درحالیکه باکتری وحنا به تنهایی به ترتیب ۵/۱۷ و ۵/۲% تلفات ایجاد کرده اند . بنابراین به کارگیری پودر حنا می تواند، نقش سینرژیست داشته باشد . به علاوه باکتری هایBacillus thuringiensis var.tenebrionis و B.t var . sandiego که برای کنترل لاروهای این آفت توصیه شده اند. باید به وسیله لاروها خورده شوند. لاروها ممکن است۴-۵ روز بعد ازمصرف کشته نشوند . اگر قرار باشد از B.t استفاده شود بهتر است به صورت اسپری درموقع تفریح تخمها استفاده گردد، زیرا روی سنین اول ودوم لاروی موثرتراست (دلحات،۲۰۰۵) البته این آفت دربرابر Subsp . tenebrionis deta-endotoxin مقاومت نشان داده است Bacillus thuringiensis(والن وهمکاران ، ۱۹۹۳: رادهارجا و والن ، ۱۹۹۵).
ترکیبات معدنی شامل اسید بوریک ، سولفات منیزیم ، سولفات کلسیم وکلرید منیزیم نقش موثری درافزایش کارایی باکتری Bacillus thuringiensis var.kurstaki روی لارو سن سوم این آفت داشته اند.
دراین بین اسید بوریک دارای بیشترین فعالیت تشدید کنندگی بوده ونمکهای منیزیم نیز درمقایسه با نمکهای کلسیم افزاینده های موثرتری بوده اند(صفر علیزاده وهمکاران، ۱۳۸۳) . لذا برای تاثیر بهینه لازم است مواد سینرژیست به B.t اضافه گردد. کافئین دراین رابطه دارای خاصیت سینرژیستی بالایی است و افزودن آن باعث افزایش تاثیر Bacillus thuringiensis Berliner var .kurstaki روی لارو این آفت می شود (جوی وهمکاران ، ۱۳۸۱).
ز-شیمیایی
لاروهای سنین ۱و ۲ اغلب به وسیله حشره کشها کشته می شوند، اما لاروهای سنین بالا به سختی ازبین می روند؛ بنابراین اگر حشره کشها درمرحله اولیه لاروی به کار روند، تاثیر بیشتری درکاهش جمعیت آفت خواهند داشت . براساس آزمایشهای انجام شده ، حشرات ماده نسبت به حشرات نر دربرابر سموم مقاومت بیشتری دارند که این تحمل به سم با مقدار چربی موجود دربدن حشره رابطه مستقیم دارد(پورمیرزا وهمکاران ،۱۳۸۳). درحال حاضر درنواحی تولید سیب زمینی از حشره کشهای مختلفی استفاده می شود، این حشره به اغلب حشره کشها مقاومت پیدا کرده ودرمواردی مقاومت به یک ماده شیمیایی مقاومت به مواد شیمیایی دیگر را هم به دنبال داشته است. با وجود اثرات جانبی حشره کشهای شیمیایی کنار گذاشتن آن در برنامه کنترل آفت قابل صرفنظر کردن نیست . زیرا درحال حاضر روش های قاطع دیگری برای کنترل آن دردسترس نمی باشد ولذا از سموم زیرعلیه این آفت درمناطق آلوده می توان استفاده نمود:
۱-کلره سیکلودین : آندوسولفان ۳۵ درصد به میزان ۲-۳ لیتر درهکتار
۲-گروه فسفره تماسی – نفوذی : فوزالون ۳۵ درصد به میزان ۳-۵/۳ لیتر درهکتار و دیازینون ۶۰% به نسبت ۵/۱ لیتر درهکتار .
۳- پایروترویید مصنوعی : دانیتول (فن پروپاترین ) به مقدار ۲ لیتر درهکتار . این سم روی تیپ بیولوژیک موجود درسیب زمینی کاریهای همدان موثرتر ازسموم مذکور وهمچنین سم دورسبان می باشد.
۴- سموم نیکوتینی : براساس ماهیت نیکوتینی حشره کش کالیپسو (تیاکلوپرید) وکم خطر بودن آن ، می توان از آن به عنوان حشره کش جدید درکنترل سوسک کلرادو با حداقل در توصیه شده (۱۰۰ میلی لیتر درهکتار ) به ویژه درمناطقی که تاثیر مطلوبی ازحشره کش فوزالون درکنترل آفت دیده نمی شود استفاده نمود(رنجبراقدام ، ۱۳۸۳ الف) .
یادگاریان وهمکاران (۱۳۸۱ ب) با بررسی روی میزان باقیمانده سم فوزالون نتیجه گرفتند که یک ساعت بعد ازسمپاشی وتا ۳۰ روز بعد از آخرین سمپاشی ، محصول دارای کمتر از ۱/۰ پی پی ام زولن بود. آنها دوره کارنس این سم رایک روز بعد از آخرین سمپاشی توصیه شده از طرف شرکت سازنده تایید کردند. لذا می توان این سم را درصورت تاثیر با ایمنی خاطر علیه این آفت توصیه نمود.
پورمیرزا (۱۳۸۱) حساسیت سوسک کلرادو را نسبت به دو سم اندوسولفان وزولن با سه روش زیست سنجی شامل غوطه ور کردن ، قطره گذاری ولوله شیشه ای ، بررسی نموده ونتیجه گرفتند که این حشره همواره دربرابر آندوسولفان حساستر از زولن بوده ومیزان LC50 آندوسولفان وزولن برای حشره کامل آن به ترتیب ۲۷۱/۱ و۵۱/۱۵ میکروگرم برمیلی گرم وزن بدن بوده است . درروش غوطه ور کردن حساسیت آفت نسبت به دو روش دیگر بیشتر بوده و بر اساس LC50 میزان حساسیت به ترتیب غوطه ور کردن ،قطره گذاری ، لوله شیشه ای بوده است . حدود اطمینان LC50 در روش غوطه ور کردن کمتر از سایر روشها بوده ودرتعیین حساسیت این آفت دربرابر حشره کشهای آندوسولفان وفوزالون حساسترین روش می باشد . به علاوه این روش کم زحمت به دلیل تغییرات کمتر مقادیر LC50 وصرفه جویی درامکانات است. وی نتیجه گرفته است که دربررسی حساسیت آفت درشرایط مزرعه ای روش غوطه ور کردن ، مناسب تر از دو روش مذکور می باشد .
رنجبر اقدم ونوری قنبلانی (۱۳۸۱) بامقایسه چندماده حشره کش (شیمیایی، میکروبی و گیاهی ) روی این آفت نتیجه گرفتند که سم کنفیدور (ایمیداکلوپراید) به نسبت ۲۸۶ میلی لیتر درهکتار ۶/۹۳% تلفات را در روی جمعیت آفت ایجاد کرده ودرمجموع بیشترین تلفات را روی افت دارد.
نتایج بررسی تاثیر چند ترکیب حشره کش شیمیایی شامل کنفیدور در دو دز ، زولن دردز توصیه شده و بیولوژیک شامل کاستوم بی – سی ونئودور در روی سوسک کلرادو که درسال ۷۹- ۸۰ در اردبیل انجام داد، وی نتیجه گرفت دربین ترکیبات موردآزمایش سموم شیمیایی کنفیدور وفوزالون با بیشترین تاثیر درگروه اول وترکیب بیلولوژیک کاستوم بی سی – ۳ درگروه دوم ودرنهایت نئودور (فرآورده های تجاریBacillus thuringiensis) درگروه سوم قرار دارند (رنجبر اقدام پازیگوئی ، ۱۳۸۲) . براین اساس ترکیبات شیمیایی بهتر از ترکیبات بیولوژیک عمل می نمایند.
ی – تلفیقی
رنجی وهمکاران (۱۳۸۲) تاثیر برخی از ترکیبات بیولوژیک ، گیاهی وحشره کشهای شیمیایی را روی لاروهای این آفت بررسی نموده ونتیجه گرفتند که بین سموم بیولوژیک وترکیبات شیمیایی ازنظر ایجاد تلفات روی آفت اختلاف معنی داری درسطح ۱% وجود دارد. سم زولن با ۱۹/۸۸ درصد تلفات (بیشترین تلفات) درگروه اول وتیمارهای چک پات بی اف سی وکاستوم بی سی به ترتیب با ۴۶/۶۲ درصد و ۶۳/۶۰ درصد درگروه دوم ونیم بلاس با ۰۷/۴۱ درصد تلفات درگروه سوم قرار گرفته بودند. آنها نتیجه گرفتند حشره کشهای بیولوژیک مانند سموم شیمیایی دارای تاثیر زود هنگام بوده وبعداز گذشت ۳ روز حداکثر تلفات خود را ایجاد می نمایند. انها توصیه نمودند می توان از حشره کشهای بیولوژیک درتلفیق با سایر روشها برای کنترل این آفت بهره گیری نمود تا امکان مقاومت آفت به حشره کشهای بیولوژیک و شیمیایی کاهش یابد.
گرد آوری و تنظیم: https://rangvarang.com
برای کاشت سبزه خوب باید با انوع بذر و روش اصولی کاشت آنها آشنا باشید.به همین دلیل در این مطلب قصد داریم شما عزیزان را با اصول کاشت و سبزکردن بذرهای ظریف یا لعاب دار آشنا کنیم .در مطلب قبلی به نحوه کاشت و سبزکردن بذرهای سخت و بدون لعاب پرداختیم که برای دسترسی به این مطلب می توانید روی اینجا کلیک کنید. همانطور که گفته شد ، بذرها را به طور کلی می توان به دو گروه تقسیم کرد: ۱.بذرها و دانه های سخت یا بدون لعاب مثل عدس ،ماشک ،ماش، لوبیاچیتی،باقلا، تخم […]
آموزش کاشت سبزه با بذرهای ظریف یا لعاب دار
در این مطلب از رنگ وارنگ قصد داریم به طور مفصل تفاوت های گندم و جو را بیان کنیم. برای بسیاری از افراد از کشاورزان گرفته تا فارغ التحصیلان رشته کشاورزی تشخیص مزرعه گندم و جو مشکل است و وقتی از خیلی از آنها درباره تفاوت گندم و جو (فرق گندم و جو ) پرسیده می شود،متاسفانه در وضعیت خیلی خوب ممکن است نهایتا به ۹-۸ مورد بیشتر نتوانند اشاره کنند به همین دلیل تصمیم گرفتیم در این مطلب از رنگ وارنگ به بیان تفاوت های گندم و جو بپردازیم و برای درک بهتر تا جایی که مقدور بود مطالب […]
۲۱ تفاوت گندم و جو | فرق گندم و جو + راهنمای تصویری
با برخی از تعاریف و مفاهیم کشاورزی در این مطلب از رنگ وارنگ در خدمت شما خوبان هستیم. کشاورزی یکی از قدیمی ترین ، مهم ترین و پر کاربرد ترین علوم در زندگی انسان ها محسوب می شود. تامین غذا، کاهش خسارت به محیط زیست ، حفظ منابع، توسعه و پیشرفت اقتصاد ، افزایش بهره وری و راندمان به مرور موجب پیدایش گرایش های مختلف در این رشته شده است. زراعت و اصلاح نباتات، باغبانی ، گیاه پزشکی، خاک شناسی ، علوم و صنایع غذایی، علوم دامی، ترویج و آموزش کشاورزی را می توان از جمله گرایش های رشته کشاورزی […]
مروری بر مفاهیم کشاورزی و اصطلاحات تخصصی رشته مهندسی کشاورزی
مراقبت های بعد از زایمان مانند مراقبت های دوران بارداری مهم و ضروری است. پس از زایمان، مادر دچار تغییرات خلقی و جسمی می شود که بهبودی کامل این تغییرات، مستلزم مراقبت و گذشت زمان است. به ۶ هفته اول پس از زایمان، دوران نقاهت بعد از زایمان ( نفاس ) گفته می شود و به ۲۸ روز اول زندگی نوزاد را دوره نوزادی اطلاق می شود. در طول این مدت لازم است چندین بار مادر و نوزاد جهت بررسی سلامتی از لحاظ مختلف توسط مراقبین بهداشتی معاینه شوند. مادر ، همسر و اطرافیان نیز باید نسبت به مواردی که […]
حتما در فروشگاه های اسباب بازی، انواع مدل های بازی ماهیگیری را مشاهده کرده اید که در ابعاد و کیفیت های مختلف و متنوع و با قیمت های متفاوت به فروش می رسند ، اما این بازی مهیج را می توانید به راحتی و با وسایل در دسترس و ساده و صرف کمی زمان در خانه بسازید و لحظات شادی را برای فرزند خود رقم بزنید.این بازی مناسب گروه سنی ۲ سال به بالا است و می توان آن را به صورت تک نفره و همچنین دو یا چند نفره هم انجام داد که در نهایت کسی برنده ی بازی […]
با آموزش پاناکوتا زعفرانی از سایت رنگ وارنگ همراه شما علاقمندان به آشپزی به ویژه طرفداران دسر هستیم. پاناکوتا Panna Cotta یک نوع دسر ایتالیایی است که در سراسر دنیا و البته ایران محبوب و پرطرفدار است. این دسر را می توان در طعم های مختلف تهیه کرد. امروز می خواهیم طرز تهیه نوع زعفرانی این دسر که عطر و طعم ایرانی دارد را با شما عزیزان به اشتراک بگذاریم. با تهیه این دسر علاوه بر تنوع دادن در دسرهایی که میل می کنید، می توانید از خواص زعفران هم بهره مند شوید. آماده سازی این دسر بسیار خوشمزه که […]
اگر در جستجوی گوگل به این مطلب رسیده اید احتمال زیاد به دنبال مدل نقاشی برای دفتر بودید و قصد دارید به کمک این مدل ها دفتر مشق و یا املای کودک خود را زیباتر و جذاب تر کنید. تزیین دفتر برای کودکان به ویژه دانش آموزان کلاس اولی و مقطع دبستان روش مناسبی برای ترغیب و تشویق دانش آموزان برای انجام تکالیف شان خواهد بود و با این کار می توانید شوق درس خواندن و تمرین کردن را در آنها ایجاد و تقویت کنید. علاوه بر این چون برای نوشتن، دانش آموزان برای یاد آوردن شکل حروف ازحافظه دیداری […]
همانطور که می دانید آشپزی و شیرینی پزی می تواند برای کودکان لذت بخش،هیجان انگیز و سرگرم کننده باشد و موجب تقویت مهارت های مختلف و اعتماد به نفس کودکان شود، ما در این مطلب از سایت رنگ وارنگ سعی کردیم انواع مدل پیش بند آشپزخانه کودک را در زیباترین و جدیدترین مدلها، برای شما عزیزان گردآوری کنیم تا بتوانید با ایده گرفتن از آنها برای کودک خود پیش بند آشپزی زیبا و شیک بدوزید. از آنجایی که آشپزی کردن برای کودکانی که پیش بند آشپزی مخصوص به خود دارند، لذت بخش تر و خاطره انگیز تر خواهد شد ؛ […]
شاید شما هم بخواهید برای تولد خود یا عزیزانتان که متولد فصل پاییز هستند کیک تولد تهیه کنید . چه بخواهید کیک را سفارش بدهید و چه بخواهید کیک را خودتان آماده کنید، نیاز به ایده برای تزیین کیک دارید. با مشاهده عکس کیک پاییزی در مدل های مختلف می توانید برای تزیین کیک تولد پاییزی به خوبی ایده بگیرید و با این کار تزیین کیک را به سلیقه خودتان نزدیک تر کنید.کیک با تزیین پاییز علاوه برکیک تولد برای کیک سالگرد ازدواج و همچنین کیک مراسم عقد و عروسی که در فصل پاییز برگزار می شود نیز کاربرد دارد. […]
این روزها رنگ مو ها بسیار متنوع تر از گذشته شده اند و بانوان هم تمایل بیشتری برای تنوع دادن به رنگ موهای خود هستند به همین دلیل به دنبال انواع ترکیب رنگ مو هستند . اگر با اصول رنگ کردن موها آشنا هستید ولی به دنبال ترکیبات زیبا و دقیق برای رنگ مو هستید، خرید مجموعه آموزش انواع ترکیب رنگ مو می تواند به شما در این زمینه بسیار کمک کند. پکیج آموزشی انواع ترکیب رنگ مو در این پکیج ،ترکیب رنگ مو های متنوع و محبوب در میان بانوان را برای شما عزیزان گرد آوری کرده ایم. با […]
رنگ کردن مو در خانه کار راحت و ساده ای نیست. به دلیل وجود برخی ظرافت ها و پیچیدگی ها در زمینه رنگ کردن مو، اکثر بانوان ترجیح می دهند رنگ کردن موهای خود را به یک آرایشگر با مهارت کافی بسپارند. این قضیه زمانی مهم تر می شود که فرد می خواهد در مهمانی یا مراسم مهم و ویژه ای شرکت کنند. با طرح ۳ سوال مهم می خواهیم ضرورت یادگیری رنگ کردن مو در خانه را به شما یاد آوری کنیم آیا شما همیشه با وجود مراجعه به آرایشگر ماهر در نهایت از نتیجه کار رضایت داشته اید؟؟؟؟ […]
طراحی ناخن (دیزاین ناخن ) دارای یکسری قواعد است ولی شما می توانید با دیدن آموزش طراحی ناخن و آشنایی با قواعد طراحی ناخنو ایده گرفتن از مدل های مختلف طراحی ناخن و با کمی تمرین در کنار علاقه به یک حرفه ای در زمینه طراحی ناخن تبدیل شوید. فقط باید کمی تلاش کنید ،صبر و حوصله به خرج دهید و کمی سلیقه و خلاقیت چاشنی کار کنید،نتیجه کار حتما عالی خواهد شد. اگر از جمله افرادی هستید که دوست دارید همیشه ناخن های زیبا با طرحهای متنوع و در عین حال ساده و جذاب داشته باشید ؛ مجموعه کم […]
آرایش چشم سایه چشم می تواند احساس بهتری را برای فرد به ارمغان آورد. یکی از بهترین روش های زیباتر کردن چشم ها، استفاده از آموزش آرایش چشم سایت رنگ وارنگ یا همان آموزش سایه چشم است .
رنگ وارنگ برای راحتی و زیبایی بیشتر شما بانوان عزیز مجموعه ای را تحت عنوان آموزش انواع بافت مو و شینیون مو (خود آرایی مو ) تهیه کرده است . همانطور که می دانید بافت مو و شینیون مو یکی از موارد تاثیر گذار بر روی زیبایی و جذابیت بانوان است. آراسته بودن موها علاوه بر اینکه موجب جذابیت و زیبایی هر چه بیشتر می شود ، می تواند در بالارفتن اعتماد به نفس افراد تاثیر گذار باشد. اکثر خانم ها می خواهند همواره مرتب، آراسته و جذاب باشند و به همین دلیل همیشه به دنبال یادگیری مدل های بیشتر […]