آشنایی با آفت زنجره مو:

نام علمي: Psalmocharias alhageos (= Cicadatra ochreata)

زنجره مو يا به اصطلاح كشاورزان سيرسيرك يا جيرجيرك دشتي گونه‌ای حشره است از راسته نیم‌بالان (Hemiptera)، رده زنجره‌شکلان (Cicadomorpha) یا Auchenorrhyncha که دارای چشمانی ریز و بافاصله از هم بر روی سر و بال‌های شفاف ترانما با رگ‌بندی زیاد است. زنجره مو یا جیرجیرک دشتی زنجره‌ ها با ملخ‌ها خویشاوندی  ندارد بلکه خویشاوند زنجرک ‌ها (leafhoppers) و حشره بزاق دار(spittle-bugs) است.

زنجره مو از مهم ترين آفات درختان انگور در ايران است در تمام مناطق موکاری وجود دارد و خسارت آن در برخي باغات به ۴۰- ۵۰ درصد مي رسد. در کشورهایی مثل  افغانستان، پاكستان، تركيه، عراق، جنوب روسيه و … دیده شده و در ایران از دير زمان شيوع دارد،در شهرهای كرمانشاه، كردستان، همدان، لرستان، خوزستان، آذربايجان غربي و شرقي،مركزي، قزوين، قم، تهران، اصفهان، سمنان، كرمان و … دیده شده است.

ميزبانهای زنجره مو:

مو (انگور)، درختان دانه دار و هسته دار مانند :سيب، بادام، هلو، آلبالو، به، گلابي، انار، گردو، سنجد، پسته و … و درختان غير مثمرمانند :نارون، زبان گنجشك، سپیدار، ازگیل ژاپنی، تبریزی، درخت ابريشم، نسترن و … همچنين برخي از گياهان زراعي مي باشد .

زیست‌شناسی زنجره مو:

بسته به منطقه از اواخر ارديبهشت تا اوايل تير به بعد پوره هاي سن آخر (سن پنجم) آفت به تدريج از خاك پاي درختان خارج شده و از درختان يا علفهاي هرز و سنگ و كلوخه ها بالا رفته و روي آنها چسبیده و حشره بالغ يا كامل از پوسته پورگي خارج مي شود و به اين ترتيب حشرات بالغ به تدريج در طبیعت ظاهر مي شوند و از اين زمان تا اواخر مهر ممكن است ما آنها را در باغات مشاهده كنيم. پس از خروج از جلد شفیرگی معمولاً پروازهای کوتاه می‌کنند. پس از ۵ تا ۷ روز جفت گیری کرده و یکی دو روز بعد تخمگذاری می‌نمایند. تخمها در دو ردیف به طور مورب داخل شاخه‌های چوبی نشده در طرفین شیاری که حشره با تخم ریز خود می‌سازد قرار داده و روی ‌آنها را با ترشحات بدن می‌پوشاند. دوره رشد جنینی حدود یک ماه است و دوره زندگی حشرات کامل در طبیعت ۱۱ تا ۱۲ روز می‌باشد. تعداد متوسط تخم در یک زنجره ماده حدود ۳۰ تا ۳۵ عدد می‌باشد.

مدت زندگی حشرات کامل حداکثر دو هفته است وحشره ماده كمي بعد از ظهور جفت گيري نموده و از چند ده تخم تا چند صد عدد تخم در زیر پوست سرشاخه ها و شاخه های جوان قرار مي دهند هر حشره ماده قادر است بين ۹۰۰-۶۰۰ عدد تخم داخل سر شاخه هاي نورسته مو در دو رديف قرار بدهد تخم ريزي داخل پوست گياه توسط تخم ريزهاي حشره انجام مي شود و اين كار باعث خسارت به سرشاخه ها و شاخه ها مي شود. حدوداً طي يك ماه تخم  ها باز شده و نوزادان يا پوره هاي آفت از آن خارج شده و روي خاك مي افتند و از محل شكافها و درزها و خلل و فرج خاك و خصوصاً از محل شكاف طوقه درخت در تماس با خاك وارد خاك شده و خود را به ريشه هاي جوان و نازك گياه مي رسانند و با خرطوم خود از شيره ريشه ها تا چند سال معمولا تا ۴ سال تغذيه مي كنند.(طول دوره تفريغ تخم حدودا يك ماه، طول

دوره رشدي پوره سن يك، چهار ماه، پوره سن دو، دوازده ماه، پوره سن سه، دوازده ماه، پوره سن چهار، دوازده ماه پوره سن پنج، هشت ماه و عمر حشرات بالغ حداكثر دو هفته است ) و مدام درخاك اطراف ريشه ها جابجا شده و در خاك ايجاد حفره و لانه هاي جديد مي نمايند و خود را به ريشه هاي تازه رسانده و در نتيجه باعث ضعف و مرگ ريشه ها و در نهايت ضعف گياه مي گردند. پوره‌ها پس از خروج از تخم به زمین افتاده داخل خاک می‌شوند.

پوره‌ها در کنار ریشه‌ها اتاقکی از گل برای خود ساخته از شیره گیاهی می‌ماند. پوره‌ها دوست دارند در شرایط کاملاً مرطوب زندگی کنند. عمق فعاليت پوره ها به عمق خاك و نحوه توسعه سيستم ريشه بستگي دارد و در خاكهاي كم عمق فعاليت پوره ها بيشتر است و در واقع هر عاملي كه باعث كاهش عمق نفوذ ريشه ها شود و از توسعه ريشه ها به عمق بيشتر جلوگيري نمايد باعث افزايش فعاليت، فشار و خسارت پوره ها روي سيستم ريشه گياه خواهد شد چرا كه هم پوره هاي سن يك زودتر به ريشه ها مي رسند و هم براي جابجايي در خاك و دسترسي به ريشه ها و هم بعداً براي خروج از خاك به زمان و انرژي كمتري نياز دارند. به علاوه فعاليت پوره ها در خاكهاي داراي سنگريزه كه حاوي رس و گچ و آهك بوده و لايه غير قابل نفوذي براي ريشه ها ايجاد مي شود تراكم و فعاليت آفت بيشتر است. فعاليت پوره ها روي ريشه هاي عمقي در خاكهاي عميق(عمق ۹۰ تا ۱۰۰ سانتي متر) كمتر است. البته برخي خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك مانند بافت خاك، نوع مواد مادري، جرم مخصوص ظاهري و …. بر فعاليت پوره هاي زنجره تاثير مي گذارد. تعداد زنجره ها در خاكهاي با بافت لوم سيلتي بيشتر از ساير خاكهاست اما فعاليت پوره ها در خاكهاي آبرفتي و داراي تراكم و ميزان رس بالا، كمتر است و فعاليت آفت در خاكهاي داراي مواد مادري آتشفشاني اسيدي ديده نمي شود. در كل پوره ها خاكهاي با زهكشي بالا، عمق متوسط و بافت لومي– سيلتي و مواد مادري لس و درياچه اي را بر ساير خاكها ترجيح مي دهند. معمولاً در خاك اطراف ريشهپوره هاي با سنين مختلف پورگي ديده مي شود و هر ساله پوره هاي سن آخر از خاك خارج شده و بالغ مي شوند. زندگي يك نسل آفت حدود ۴-۷ و حتي تا ۱۷ سال طول مي كشد كه بيشتر آن به شكل

مرحله پورگي و داخل خاك روي ريشه هاي گياهان ميزبان سپري مي شود. پوره‌های سن چهارم پس از پایان دوره تغذیه از خاک خارج شده و از تنه درختان یا قطعات سنگ و غیره بالا رفته تبدیل به مرحله‌ای که اصطلاحاً شفیره نامیده می‌شود، می‌گردند.بعد از طی مرحله شفیرگی جلد آنها با یک شکاف طولی از هم باز شده وحشره کامل بالدار از آن خارج می‌گردند. طول دوره یک نسل ممکن است ۴ تا ۵ سال طول بکشد.

خصوصیات و شکل شناسی زنجره مو:

طول بدن حشره کامل نر ۲۰-۲۴ ميليمتر و طول ماده ۲۲-۲۸ ميليمتر مي باشد رنگ و اندازه پوره ها در سنين مختلف (پنج سن پورگي) بسيار متفاوت است. رنگ پوره ها از سن يك تا سن پنج از صورتي به سفيد، به كرم و نهايتاً سبز كم رنگ تغيير پيدا مي كند و اندازه آنها نيز در حدود ۲ ميلي متر در سن يك به بيش از ۳۰ ميلي متر در سن پنجم مي رسد اما رنگ چشمها در سنين مختلف تقريباً قرمز رنگ تا قهوه اي است. رنگ بدن حشره سبز روشن و داري سه چشم ساده قرمز و دو چشم مرکب بزرگ آبي مايل به سبز است . دو خط سبز يکي بين سينه اول و عقب سر و ديگري بين سينه وسط و سوم وجود دارد. از وسط پيشاني يک شيار طولي عبور کرده و در طرفين آن نيز چين هاي عرضي ديده مي شود.

شاخک ها سه مفصلي و بين چشمها و شياري که گونه را از لب جدا مي سازد قرار دارند. مفصل سوم شاخک نخي شکل و خود از پنج مفصل تشکيل يافته است. پشت سينه حشره ذوزنقه اي شکل و داراي شيارهاي خميده و عميق مي باشد.

سپرچه بزرگ و داراي بر آمدگي است بالهاي زنجره شيشه اي، شفاف، رگهاي اطراف قاعده آنها سبز رنگ و رگهاي ابتدايي بالها قهوه اي و گاهي بور مي باشد. در ماده ها تخمريز سر نيزه اي حشره به طور وضوح نمايان و در نرها نيز محل دستگاه صوتي بين حلقه اول شکم و سوم درست روي خطي که شکم را به پشت وصل مي نمايد قرار دارد. دستگاه صوتي فقط در حشره نر وجود دارد و ماده معمولا” بي صدا و يا اينکه داراي دستگاه صوتي رشد نکرده است.تخم زنجره مو سفيد،بيضي شکل و به طول ۱.۸-۲.۵ميليمتر وعرض آن در پهن ترين قسمت ۴۷/.-۵۷./. ميليمتر مي باشد.انتهاي تخم ها کمي باريک و يکطرف آن داراي چند فرورفتگي است.دوره ي لاروي اين حشره در زير خاک سپري مي شود و داراي چهارسن لاروي است. لارو نوزاد از لاروهاي سنين ديگر کاملا” مشخص مي باشد، رنگ آن صورتي ،چشمها قرمز،بدون خميدگي، به طول ۱.۸-۳ ميليمتر،شاخک ها هفت مفصلي و پاهاي جلويي کننده است.زنجره مو داراي استحاله ناقص است.

حشره کامل آن در بيرون خاک زندگي مي کند و داراي پاهاي معمولي است، در صورتي که پوره زندگي خود را در زير خاک به سر مي برد و پاهاي آن کننده است و بالهاي پوره بتدريج رشد کرده و طي چندين مرحله تغيير جلد کامل مي گردد. و زمان ظهور حشره کامل همزمان با تاريخ خروج شفيره از زمين می باشد.

نحوه خسارت زنجره مو:

پوره‌های آفت پس از خروج از تخم داخل خاک شده و روی ریشه‌های مو مستقر می‌گردند. پس از استقرار برای تغذیه، خرطوم خود را در نسج ریشه فرو برده و به شدت شروع به تغذیه می‌کنند.

در رابطه با طرز خسارت آفت حشره کامل از شفيره شاخه هاي درختان تغذيه مي کند و لذا نمي توان گفت که از اين راه خسارتي متوجه مو مي گردد ولي خسارت وارده از طريق تخم ريزي آنها روي شاخه ها حائز اهميت است . زيرا هنگام تخم ريزي آوندهاي شاخه ها قطع و تخم ريزي روي شاخه هاي نازک و يا در قسمت نازک شاخه سبب خشک شدن آنها مي گردد.

حشره بالغ بر روی سرشاخه‌های مو و سایر درختان میزبان تخم ریزی می‌نماید.بر اثر تخم ریزی حشره قسمتی از بافت گیاه از فعالیت باز مانده و در روی آن برآمدگی‌هایی به وجود می‌آید که سبب شکنندگی سرشاخه می‌شود. این سرشاخه‌ها اغلب ضعیف و گاهی خشک می‌شوند. زنجره معمولا” روي شاخه جوان که در بهار سبز مي شود و شاخه هاي دو ساله تخم ريزي مي کند.خوشه هاي از انگور که بين فاصله تخمريزي تا انتهاي شاخه واقع باشند کوچک مانده و بزرگ نمي شوند

ولي رسيدن آنها مثل خوشه هاي سالم است حداکثر خسارت اين افت مربوط به لاروها و بويژه لاروهاي سن آخر حشره است. که  تقريبا”موجب  کاهش ۸۵-۹۰ درصد محصول مي شود و خود بوته ها نيز ضعيف گشته و در صورت عدم جمع آوري لاروهاي آفت از روي ريشه خشک مي شوند. در موستانهایی که این آفت شیوع دارد پایه مو تدریجاً ضعیف گشته و سرانجام می‌خشکد. پایه‌های آلوده اغلب رشد بسیار کم دارند، برگها زرد می‌شود و میوه‌ها بسیار کم و ریز هستند ولي با آبياري مرتب سبب مقاومت درختان و پايه هاي مو در مقابل لاروها مي شود.

به طور خلاصه نحوه خسارت را  می توان این گونه بیان کرد:

۱.تغذيه طولاني مدت پوره ها يا نوزادان از شيره گياهي ريشه ها

۲.تخم ريزي حشرات ماده داخل سرشاخه هاي جوان و در نتيجه صدمه مكانيكي به پوست و چوب و

خشكيدگي و حتي شكستن آنها از محل تخم ريزي

۳.تغذيه حشرات كامل از شيره قسمتهاي هوايي گياه كه خسارت آن ناچيز است.

علائم ظاهري آلودگي و خسارت زنجره مو:

۱.ضعف عمومي گياه

۲.در انگور خوشه ها و حبه ها كوچك و ضعيف و كاهش شديد محصول را موجب می شود.

۳.كاهش رشد و ارتفاع گياه

۴.كاهش طول و تعداد شاخه ها و كاهش اندازه و زردي برگها

۵.خشكيدگي و شكسته شدن سر شاخه ها

۶.وجود برآمدگيها و شكاف طولي زيگزاگي روي سرشاخه ها كه داخل آن تخم هاي حشره وجود دارد

۷.رشد مجدد چند سرشاخه از يك محل

۸.وجود سوراخهايي تا قطر يك سانتي متر در خاك پاي درخت. (آواز خواني و سر و صداي آفت در باغات از نشانه هاي ظهور، وجود آفت، فصل جفت گيري،آلودگي باغ به آفت و احتمالا خسارت آن است)

کنترل زنجره مو:

از بین عوامل موثر بر رشد ونمو حشره می­ توان به سه عامل رطوبت، روش کاشت و روش­های داشت اشاره نمود. برای کنترل آفت اقدامات ذکر شده انجام شود.

مرحله اول :باید خروج آفت  را از خاک کنترل نمود، این کار با خراب کردن دالان­های خروج حشره از خاک امکان پذیر است.

مرحله دوم :نباید به پوره­ها­ی سن یک حاصل از تخم­های آفت از شکاف­های تخم­ریزی زیر پوست شاخه­ های جوان مو، اجازه ورود به خاک را داد.

مرحله سوم :باید شرایطی را فراهم نمود که پوره­های آفت با شکل تغذیه و دسترسی به منابع تغذیه­ای خصوصاً ریشه­ های مو مواجه شوند.

اقداماتی که در جهت کنترل خسارت آفت در مرحله اول لازم است عبارت است از:

۱.دادن کود پوسیده حیوانی (به استثنای کود مرغی) به پای بوته­ های مو در زمستان و پائیز: اثر این عمل علاوه بر پوک نمودن سطح بالایی خاک و نفوذ بهتر آب باران به اعماق موجب خفگی و سرما­زدگی  پوره­ های آفت ­در زمستان می­گردد. در این مرحله در صورت امکان می­توان باغات مو را نیزغرقاب نمود. رطوبت خاک در این مرحله تاثیر منفی روی پوره­های آفت دارد. شخم سطحی، بیل زدن خاک در فصل پاییز و زمستان نیز به نفوذ رطوبت در اعماق خاک کمک زیادی می­ کند. کود پوسیده علاوه بر سایر خواص خود محل تجمع حشرات شکارچی پوره­های این آفت نیز هست.

۲.درصورتی که بیل زدن و شخم سطحی خاک در زمستان و پاییز صورت گیرد به نظر می­رسد نیازی به بیل زدن در اوایل بهار نباشد و می­توان بیل زدن بهاره را در صورت امکان به اوایل تابستان موکول نمود در این فصل پوره­های سن پنجم در۲۰-۱۰ سانتی­متری سطح خاک وآماده خروج از آن هستند با بیل زدن، دالان­های خروج پوره­ های سن پنج زنجره که به منظور پوست اندازی آخر و ظهور حشرات بالغ تعبیه شده­ اند خراب شده و ساخت دالان جدید نیز بسیار مشکل خواهد بود در تحقیق به عمل آمده با بیل زدن پوره­ ها بیرون از خاک افتاده و به هیچ­ وجه قادر به برگشت مجدد به خاک نشده و از بین رفته­ اند.

ریشه­ های افشان علف­های­ هرز عامل منفی در ورود و خروج حشرات آفت از خاک در فصل تابستان هستند و در صورتی که امکان بیل زدن در تیرماه وجود نداشته باشد حداقل باید با علف­های­ هرز به شیوه چیدن برگ­ها مقابله شود و از کندن ریشه آن­ها خوداری شود.

۳.خشک نگه داشتن خاک در اواسط تیر ماه تا اواسط مرداد ماه البته این به آن معنی نیست که موها آبیاری نشوند، بلکه مقدار و شیوه آبیاری باید تغییر کند بدین نحو که از هرز روی آب جلو گیری و آب تنها ردیف پای موها را خیس نماید و از آبیاری غرقابی خوداری شود. در صورتی که موها به صورت پا چراغی و یا روی سیم تربیت شوند نور آفتاب مستقیماً به سطح خاک بین ردیف­ها و پای بوته مو رسیده و سطح خاک را فوراً خشک می­ نماید. معمولاً اوج خروج حشرات از خاک کاهش داد طی بررسی­ های به عمل آمده مصادف با آبیاری موستان­هاست و بدیهی است آب در این مرحله نقش مهمی در ساخت تونل­های خروج حشرات از خاک دارد همانطور که در مبحث شناخت زیست­ شناسی مو آمده است مو از گیاهان مقاوم به کم آبی است و بیش از سه تا چهار بار نیاز به آبیاری ندارد.

می ­توان حداقل با افزایش تعداد دور آبیاری مقدار آب آبیاری یا زمان آبیاری را در موستان­ها کاهش داد به شکلی که سطح رویی خاک پس از آبیاری سریعاً خشک شود. (رجوع شود به فصل سوم) آب در این مرحله نقش بسیار مثبتی در دالان سازی حشره برای خروج از خاک دارد. (بر عکس نقش منفی آن روی پوره ­های آفت در زمستان) در منطقه بر اساس خصوصیات زمین (شنی) و یا داشتن حق آبه مشخص و زمان­دار برای آبیاری و یا داشتن چاه مستقل بین ۲۰-۱۰ باز به مو آب می­دهند که اولاً بسیار بیشتر از نیاز واقعی مو است، ثانیاً آب زیاد تاثیر منفی روی جذب املاح و یا شسته شدن آن­ها از خاک دارد و ثالثاً خاک نرم و مرطوب دائماً برای دالان­سازی و حفر تونل در اختیار پوره­ ها برای خروج از خاک دارد  و پوره­ های تازه خارج شده از شاخه­ های نو رسته هم با افتادن روی زمین تلف نمی شوند (به علت خشک و داغ نبودن سطح خاک).

۴- مبارزه شیمیایی: بدون تلفیق و ادغام با روشهای غیرشیمیایی توصیه نمی شود چون به تنهایی اصلاً نتیجه قطعی ایجاد نمی کند. مبارزه شیمیایی اختصاصی با حشرات کامل توصیه نمی شود به علت تحرک و جابجایی زیاد حشرات کامل و عدم تاثیر قطعی روشهای شیمیایی روی جمعیت حشرات کامل و از طرفی حشرات کامل تحت تاثیر سموم به کار برده شده بر علیه سایر سایر آفات از جمله کرم خوشه خوار انگور قرار می گیرند اما در صورتی که جمعیت حشرات بالغ آفت در حد طغیانی باشد ممکن است سمپاشی بر علیه آنها لازم شود ولی زمان مبارزه باید قبل از تخم ریزی حشرات ماده در داخل پوست سرشاخه ها و شاخه ها انجام شود.

بهترین موقع مبارزه شیمیایی در ماههای تیر و مرداد و شهریور است که فعالیت پوره های سنین بالاتر در لایه سطحی خاک بیشتر می باشد و به علاوه در این موقع تعداد زیادی از پوره های سن پنجم در حال کامل شدن و خروج از خاک هستند.

سموم مناسب بر علیه پوره ها: سموم زیادی با این هدف قبلاً استفاده شده و در حال حاضر هم استفاده می شود. شاید می توان گفت اولین خصوصیتی که در سم مورد استفاده جستجو می شود پایداری و دوام آن در خاک و سمیت بیشتر آن برای آفت است که بسیاری از سموم با این خصیصه الان از چرخه تولید و مصرف حذف شده اند (به علت سمیت بسیار بالا برای انسان و حیوانات و پایداری طولانی مدت در طبیعت و یا خاصیت تجمع در بدن جانوران). اما سموم زیر از جمله سموم مناسب هستند:

الف)مالاتیون و دیازینون و دورسبان (امولسیون)به صورت محلول پاشی روی خاک و یا درنچ و یا کیمی گیشن به مقدار ۱۰ – ۲۰ سی سی برای هر درخت و یا محلول یک در هزار و به مقدار ۲۰لیتر با ازاء هر درخت برای کاربرد به روش درنچ  (شاید بسته به منطقه، نوع و عمق و دمای خاک و تراکم آفت لازم است دزهای سموم را آزمایش کرد و تغییر داد)

ب)گرانول (۵ یا ۱۰ درصد) دیازینون و دورسبان به مقدار ۲۰کیلوگرم (از گرانول ده درصد) در هر هکتار باغ به صورت مخلوط کردن با خاک و آبیاری (کنار زدن خاک سطحی تا عمق ۱۰ تا ۳۰ سانتی متری علاوه بر کمک به حذف فیزیکی و مکانیکی پوره ها با بالا بردن تاثیر سم بر پوره های موجود در لایه های عمقی تر خاک کمک می کند – این کار برای تک درختها و در باغات با سطح کم، روش مکمل موثری است-)

ج)سم کنفیدور یا ایمیداکلوپراید( که نتیجه کاربرد آن در تحقیقات به عمل آمده قابل قبول بوده) به میزان۲۰ سی سی با ۱۰ – ۴۰ لیتر آب  برای هر درخت البته همراه با کنار زدن خاک پای درخت

د)همچنین از ديازينون گرانول و يا ليندين ۲۵درصد نيز که در مورد مبارزه با کرم سفيد ريشه به کار مي رود مي شود براي اين آفت هم استفاده کرد.

اقداماتی که در جهت کنترل خسارت آفت در مرحله دوم لازم است عبارت است از:

۱.چیدن شاخه­های حاوی تخم حشره :  از اواخر خرداد تا اواخر شهریور چیدن مرتب شاخه­ های حاوی تخم حشره و از بین بردن آنها تاثیر بسزایی در کاهش جمعیت آفت و آلودگی ریشه­ های مو توسط پوره­ های آفت دارد.در صورتی که این کار به صورت همگانی و با دقت انجام شود به تنهایی قادر است جمعیت آفت را به طور چمشگیری کاهش داده و زیر سطح زیان اقتصادی نگه دارد. پرورش مو روی سیم و یا به شکل پا چراغی، پیدا کردن شاخه­های حاوی تخم حشره را بسیار آسان می­کند. علاوه بر آن روش تربیت بوته­ های مو موجب بالا رفتن کارآیی دشمنان طبیعی از جمله گنجشک­­ها در شکار حشرات بالغ نیز می­ شود.

۲.خشک نگه داشتن سطح خاک و جلوگیری از ایجاد شکاف­های عمیق در خاک :پوره­ های آفت به محض خروج از شکاف­ها­ی محل تخم ­ریزی بر روی شاخه­ها خود را به روی خاک انداخته و سریعاً از محل شکاف­ های عمیق خصوصاً در محل طوقه­ها با خاک خود را به ریشه­ها می­رسانند در صورتی که سطح خاک خشک و داغ باشد ظرف چند ثانیه پوره­های آفت به دلیل از دست دادن آب بدن تلف می­شوند. برای خشک ماندن سطح خاک لازم است آبیاری بوته­ ها کنترل شود وعلاوه بر آن برگ­ های بوته­ های مو بر روی زمین پهن نباشد و مانعی برای تبخیر سطحی خاک ایجاد ننماید.سله شكنی و یا حد اقل کوبیدن خاک محل طوقه به عدم نفوذ سریع پوره­ها به خاک کمک می­کند. پوره­ های سن یک آفت بر اساس مطالعات انجام شده قادر به نفوذ در خاک بدون شکاف عمیق و خشک نیستند.

۳. نقش علف­های­ هرز:در این مرحله ریشه علف­های­ هرز مانعی در ایجاد شکاف عمیق ایجاد می­ نماید و نقش یک پوشش حفاظتی در جلوگیری از رسیدن پوره­ های زنجره مو به ریشه­ های مو دارد و علاوه بر آن پوشش سبزینه­ای آن­ها هم موجب حفاظت و پایداری انواع حشرات پارازیت کننده و شکارچی آن­ها است. توصیه می­شود مبارره با علف­های­ هرز بسیار احتیاط آمیز تلقی گردد و تنها با علف­های­ هرزی که دارای ریشه­ های رقیب مو هستند در صورت نیاز مبارزه صورت گیرد و از مبارزه با علف­ های­ هرز دارای ریشه غیر رقیب خودداری شود.

اقداماتی که در جهت کنترل خسارت آفت در مرحله سوم یا مرحله دراز مدت لازم است عبارت است از:

۱- مرحله کاشت و داشت:

الف- انتخاب واریته­ های مقاوم از قبیل ارقام محلی، مهرگان، مهدی خانی، شاهرودی و بررسی امکان پیوند ارقام حساس مثل عسگری و یاقوتی روی آن­ها

ب- کاشت در خاک­های سبک و شنی و آفتاب­گیر منطقه

ج- کاشت مو به روشی که امکان پرورش روی سیم یا شکل پا چراغی یا داربستی را امکان­ پذیر سازد هر اندازه شاخ و برگ مو از زمین فاصله داشته باشد تلفات پوره­ها شدیدتر و رسیدن آن­ها به ریشه­های مو مشکل­تر می ­شود و انجام اموری مانند آبیاری، کود­دهی و سمپاشی­های ضروری آسانتر می­ گردد. فاصله کاشت در روی ردیف­ ها و بین آن­ها حداقل باید سه متر در نظر گرفته شود تا امکان عبور تراکتور و عملیات خاک­ورزی فراهم گردد.

۲. کاشت عمیق نهال مو:

کاشت سطحی و مرسوم نهال مو باید عوض شود این روش کاشت به راحتی ریشه­های سطحی را در دسترس پوره­ های آفت قرار می­دهد. کود­دهی سطحی و تحریک زیر طوقه به تولید ریشه­ های افشان نیز در دسترسی سریع و آسان پوره­های آفت بسیار موثر است. لذا توصیه می­شود نهال مو در سال اول در چاله­ای به عمق پنجاه سانتی­متر به پایین کاشته شده و سال به سال خاک کانال­های آبیاری بر روی آن اضافه شود به نحوی که پس از چند سال بوته­ های مو بر روی تپه قرار گیرند و کانال­های آبیاری از پنجاه سانتی­متر به پایین قرار گیرند بدین نحو دسترسی پوره­ها روی ریشه­های موئین سطحی ۳۰-۲۰ سانتی­ متری خاک و عمدتاً در محل­هایی بوده که به صورت سطحی کود شیمیایی به بغل تنه درخت داده شده است.

۳.دادن کود حیوانی پوسیده به جز کود مرغی:

طی بررسی­هایی به عمل آمده درصد مواد آلی خاک در موستان­ها بسیار جزیی است و باغداران عمدتاً کود­دهی را به دادن کودهای شیمیایی آن هم به نحو بسیار نادرستی منحصر کرده ­اند (زدن یک بیل در کنار تنه و ریختن کود در آن) این روش باید اصلاح شده و کود در سایه انداز درخت و یا به صورت نواری در دو طرف درختان در عمق ریشه­ ها قرار گیرد. کود دامی پوسیده حداقل به میزان ۲۰ تن در هکتار سالیانه باید به خاک سطحی موستان اضافه شود. افزایش مواد آلی به خاک نقش موثری در جلب دشمنان طبیعی آفت به خاک دارد و علاوه بر آن موجب گسترش هر چه بیشتر ریشه­ها در خاک و فرار از آلودگی آن­ها می­ گردد این مزایا تنها در ارتباط با آفت زنجره مو ذکر می­شود و گرنه تاثیر فیزیکی و شیمیایی آن در بهبود جذب مواد مورد نیاز گیاه از خاک نیز قابل توجه است. به هر حال توجه به نیازهای زیستی بوته­ های مو بسیار مهم است. تامین این نیازها قادر است خسارت آفت را کاهش قابل ملاحظه­ ای داده و آن را متحمل سازد.

گرد آوری و تنظیم: https://rangvarang.com