درباره شتر ، این حیوان شگفت‌انگیز بیابان‌ها، دانستنی‌های فراوانی وجود دارد که نشان از سازگاری خارق‌العاده‌اش با سخت‌ترین شرایط طبیعت دارد. قدرت تحمل بالای او در برابر کم‌آبی، گرمای سوزان و سفرهای طولانی در بیابان باعث شده لقب کشتی کویر به او تعلق گیرد.

شتر، این موجود شگفت‌انگیز و سازگار با اقلیم‌های خشن، از دیرباز نقشی حیاتی در زندگی انسان ایفا کرده است. در بسیاری از مناطق گرم و خشک جهان، به‌ویژه در خاورمیانه، شمال آفریقا و بخش‌هایی از آسیا، شتر به عنوان یک منبع پایدار حمل‌ونقل، تغذیه، پوشاک و حتی دارو شناخته می‌شود. شیر شتر سرشار از مواد مغذی و دارای خواص دارویی است، گوشت آن مصرف غذایی دارد و از پشم، پوست و حتی فضولاتش در صنایع مختلف و مصارف سنتی بهره‌برداری می‌شود.

شترها عمدتاً گیاه‌خوار هستند و از علوفه، خارهای بیابانی، برگ درختان و گیاهان شور تغذیه می‌کنند. ویژگی دستگاه گوارش شتر به‌گونه‌ای است که می‌تواند با کمترین منابع غذایی، بیشترین انرژی را جذب کند و در شرایطی که بیشتر جانوران از پا درمی‌آیند، به زندگی ادامه دهد. محیط زندگی شترها معمولاً بیابان‌ها، دشت‌های خشک و مراتع نیمه‌خشک است، اما با تغییرات اقلیمی و کاهش منابع، زیستگاه‌های آن‌ها در خطر قرار گرفته است.

با ادامه این مطلب از سایت رنگ وارنگ همراه باشید تا درباره شتر و ویژگی‌های کمتر شنیده‌ شده و شگفت‌انگیز این حیوان آشنا شوید؛ دانستنی‌هایی که ممکن است نگاهتان را به این موجود نجیب و نیرومند تغییر دهد.

دانستنی درباره شتر

۱. شاید باورتان نشود اما شترها می‌توانند مدت زمان زیادی  حتی تا ۴۰ روز بدون نوشیدن آب زنده بمانند. این توانایی به خاطر ساختار بدن ویژه‌ای است که به آن‌ها اجازه می‌دهد آب را در بافت‌های بدن، نه در کوهان، ذخیره کنند. البته آن‌ها هنگام یافتن آب، در کمتر از ۱۵ دقیقه تا ۱۳۶ لیتر آب می‌نوشند!

۲. شترها می‌توانند شنا کنند .با اینکه کمتر دیده شده، اما شترها توانایی شنا کردن در رودخانه یا دریاچه‌های کم‌عمق را دارند. به‌ویژه شترهای برخی مناطق مانند سواحل سومالی و پاکستان، گاه تا چند کیلومتر در آب حرکت می‌کنند.

۳.دمای بدن شتر متغیر است. شترها برای صرفه‌جویی در مصرف آب، اجازه می‌دهند دمای بدن‌شان بین ۳۴ تا ۴۱ درجه سانتی‌گراد نوسان کند. این سازگاری کمک می‌کند تا تعریق به حداقل برسد و از هدررفت آب جلوگیری شود.

۴.یکی از تصورات رایج این است که کوهان شتر پر از آب است. اما واقعیت این است که کوهان‌ شتر ذخیره‌گاه چربی است، نه آب ، این چربی‌ها منبع انرژی هستند که در شرایط سخت و بدون غذا، بدن شتر از آن‌ها استفاده می‌کند.

۵. سیستم ایمنی شتر به‌گونه‌ای تکامل یافته که در برابر بسیاری از بیماری‌ها مقاوم است. همین ویژگی آن را به حیوانی ایده‌آل برای زندگی در شرایط سخت بدل کرده است.

۶.شیر شتر خاصیت دارویی دارد و حاوی پروتئین‌ها، آنزیم‌ها و مواد مغذی خاصی است که برای تقویت سیستم ایمنی بدن مفیدند. برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که این شیر برای مبتلایان به دیابت نوع ۲ یا اوتیسم نیز خواص درمانی دارد.

۷. به لطف چربی ذخیره‌شده در کوهان، شترها می‌توانند مدت زیادی بدون مشکل حتی تا ۲۵ روز غذا نخورد و بدون خوردن غذا زنده بمانند. در بیابان‌های خشن که منابع غذایی اندک است، این ویژگی بسیار حیاتی است.

درباره شتر و عجایب آن

۸.شترها پلک سوم دارند  که از آن برای محافظت از چشمانشان در برابر شن‌های روان و طوفان‌های کویری، استفاده می کنند. پلک سوم همانند یک فیلتر عمل می‌کند و  به آن‌ها کمک می کند که حتی در هنگام وزش بادهای شدید نیز دید داشته باشند.

۹. لب‌ها و دهان شتر بسیار مقاوم‌اند .شتر می‌تواند خارهای تیز بوته‌های بیابانی را بدون آسیب دیدن بخورد. ساختار دهان و لب‌های شتر به گونه‌ای است که آن‌ها را از زخم و خراش مصون می‌دارد. شتر به دلیل داشتن لب های بسیار قوی و لاستیک مانند می تواند حتی  تیغ های خیلی تیز که موجب پاره شدن چرم می شود را بخورد.

۱۰.یک پنجم وزن شتر، به شکل چربی در کوهان ذخیره می شود. شتر های دو کوهان تحمل زیادتری در مقابل نبود آب و غذا دارند.

۱۱.شترها می‌توانند تا ۶۵ کیلومتر در روز حرکت کنند.در کاروان‌های قدیمی، شترها می‌توانستند در شرایط سخت کویری، روزانه مسافتی بیش از ۶۰ کیلومتر را طی کنند. این استقامت بی‌نظیر یکی از دلایل استفاده گسترده از شتر در مسیرهای تجاری باستانی مانند جاده ابریشم بود.

۱۲. شتر ها توانایی خاص در تنظیم ادرار دارند.در شرایط بی‌آبی، بدن شتر ادرار غلیظ‌تری تولید می‌کند تا آب کمتری از بدن دفع شود.

۱۳. برخلاف تصور عمومی درباره شترها، آنهاموجوداتی اجتماعی و باهوش‌اند. شترها روابط پیچیده‌ای در گله برقرار می‌کنند و حافظه خوبی برای مکان‌ها و افراد دارند.

۱۴. شترها قدرت جهش ندارند و برخلاف بسیاری از پستانداران، نمی‌توانند بپرند یا بدوند به معنای واقعی کلمه؛ آن‌ها بیشتر با نوعی گام‌برداری پرقدرت و یکنواخت حرکت می‌کنند که تعادل بی‌نظیری به آن‌ها می‌دهد.

۱۵.در جهان دو نوع اصلی شتر وجود دارد: شتر یک‌کوهانه که بیشتر در مناطق گرمسیری نظیر خاورمیانه و آفریقا و در نواحی مانند ایران، عربستان، سودان و هند دیده می‌شود، و شتر دوکوهانه که در نواحی سردسیر آسیای مرکزی مانند مغولستان و ترکمنستان زندگی می‌کند. در ایران نیز نژادهایی چون “بلوچی”، “بختیاری”، “ترکمنی” و “شتر لار” از جمله نژادهای شترشناخته شده‌اند.

درباره شتر و شگفتی هایش

۱۶.شتر دوکوهانه بدنی پشمالوتر و کوتاه‌تر دارد و مقاوم‌تر به سرمای شدید است.

۱۷.شترها به طرز شگفت‌انگیزی قادرند بوی آب را حتی در فاصله‌ای چند کیلومتری ، حس کنند و تشخیص دهند. این توانایی حیاتی باعث بقای آن‌ها در بیابان‌های خشک می‌شود.

۱۸.در برخی قبایل عرب و آفریقایی، شترها جایگاه بسیار ارزشمندی دارند و به عنوان مهریه، دیه یا نشانه‌ی منزلت اجتماعی استفاده می‌شوند. گاهی قیمت یک شتر خاص از یک خودرو لوکس هم بیشتر است!

۱۹. شترها حافظه‌ قوی و جهت‌یابی دقیق دارند.به همین دلیل شتر ها می‌تواند مسیرهایی را که سال‌ها قبل طی کرده، به‌خوبی به یاد بیاورد. این حافظه قدرتمند باعث می‌شود حتی بدون راهنما، مسیر بازگشت به آبشخور یا کاروان‌سرا را بیابد.

۲۰.در زمان‌هایی که شتر دچار استرس یا هیجان می‌شود(مثلاً در هنگام جفت‌گیری یا حمله) از دهانش توده‌ای کف‌مانند بیرون می‌آید. این واکنش بیشتر در شترهای نر دیده می‌شود و نشانه‌ای از آمادگی یا هشدار است.

۲۱.زبان شتر انعطاف‌پذیر و قدرتمند است. زبان زبر و عضلانی شتر به او کمک می‌کند تا گیاهان خاردار و خشک را بدون آسیب بلع کند. او می‌تواند گیاه را دور زبان خود بپیچد و با دقت به دهان بکشد.

۲۲.رنگ چشم  برخی شترها، آبی است. در نژادهای خاصی از شترهای آسیای میانه، چشم‌هایی به رنگ آبی یا خاکستری دیده می‌شود که جلوه‌ای خاص و منحصر به‌فرد به آن‌ها می‌دهد. این موضوع بیشتر در شترهای دوکوهانه دیده شده است.

۲۳. اگرچه شترها معمولاً دراز می‌کشند تا استراحت کنند، اما در موارد خاص، به‌ویژه وقتی در حالت نگهبانی یا در محیطی نا آشنا هستند، می‌توانند در حال ایستاده چرت بزنند یا به‌طور مقطعی استراحت کنند. این توانایی شبیه برخی اسب‌ هاست و نشان‌دهنده‌ی هماهنگی بالا بین عضلات و سیستم عصبی‌شان است.

۲۴.شترها هنگام ایستادن یا نشستن، با دقت خاصی زانو می‌زنند. فرآیند نشستن شتر بسیار دقیق و مرحله‌بندی شده است. اول دو پای جلویی، بعد آرام آرام زانوهای عقبی خم می‌شوند. این حرکت تدریجی از آسیب دیدن اندام‌های حساس جلوگیری می‌کند.

دانستنی های جالب درباره شتر

۲۵.موهای پشم شتر ضخیم است و می تواند علاوه بر محافظت او در برابر گرما و سرما از اتلاف آب بدن آن جلوگیری کند.

۲۶.شترها می‌توانند آب شور بنوشند. برخلاف بسیاری از حیوانات، شتر توانایی نسبی برای نوشیدن آب نسبتاً شور را دارد. کلیه‌های قدرتمندش با فیلتر کردن نمک، مانع از مسمومیت یا کم‌آبی می‌شوند.

۲۷.مدفوع شتر به‌قدری خشک و متراکم است که در بسیاری از مناطق بیابانی به‌عنوان سوخت طبیعی برای آتش استفاده می‌شود. حتی در برخی مناطق، مردم آن را جایگزین چوب کرده‌اند.

۲۸.شترها به ندرت عرق می‌کنند، حتی در دمای بالا وتا زمانی که دمای بدن‌شان از حدی مشخص عبور نکند، شترها عرق نمی‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود تا مقدار زیادی آب در بدن‌شان حفظ شود. نکته جالب در مورد شترها اینجاست که این حد در برخی گونه‌ها تا ۴۲ درجه سانتی‌گراد هم می‌رسد!

۲۹. وقتی شتر مدت زیادی غذا نخورد، چربی درون کوهان مصرف می‌شود و کوهان نرم و خمیده می‌شود حتی کوهان شتر ممکن است کاملاً بخوابد. وقتی دوباره تغذیه کند، کوهان به حالت ایستاده برمی‌گردد.

۳۰.رد پای شتر در شن بسیار کم‌عمق است. به خاطر ساختار پد ضخیم کف پای شتر، رد پای آن در شن کمتر فرو می‌رود و به سختی دیده می‌شود. این ویژگی شتربه او کمک می‌کند در بیابان بی‌صدا و با انرژی کمتر حرکت کند.

دیگر ویژگی های شتر

۳۱.پاهای شتر برای شن روان طراحی شده‌اند . پای شترها دارای دو انگشت بزرگ با پدهای ضخیم است که روی شن‌های نرم پخش می‌شوند. این ویژگی باعث می‌شود پایشان در شن فرو نرود و به راحتی راه بروند.

۳۲. از شتر ، علاوه بر حمل‌ونقل، در کشاورزی، تولید لبنیات، داروسازی، گردشگری کویری و حتی هنرهای سنتی نیز استفاده می‌شود. برخی قبایل، حتی از ادرار شتر به عنوان داروهای سنتی استفاده می‌کنند!

۳۳.بارداری شتر بین ۱۲ تا ۱۴ ماه طول می‌کشد و اغلب تنها یک بچه متولد می‌شود. دوقلوزایی بسیار نادر و پرخطر است.

سخن پایانی

شتر، حیوانی است که با توانایی‌های خارق‌العاده خود، نشان می‌دهد، چگونه با شگفتی‌هایش پاسخ‌گوی سخت‌ترین شرایط است. در دنیایی که فناوری هر روز در حال پیشرفت است، نگاهی دوباره به قدرت بقا و سازگاری شتر، ما را به درک عمیق‌تری از رابطه بین انسان و طبیعت می‌رساند. درباره شتر، باید گفت که این حیوان تنها وسیله‌ای برای حمل‌ونقل نیست، بلکه گنجینه‌ای زنده از سازگاری و بقاست.

شاید وقت آن رسیده باشد که شتر این کشتی صحرا (سفینة الصحراء) را نه فقط به عنوان یک حیوان بیابانی، بلکه به عنوان نماد تاب‌آوری، نجابت و حکمت طبیعت بشناسیم.

چنانچه مطالعه این مطلب برای شما مفید بود و یا نظر و دیدگاهی در این زمینه دارید، خوشحال می شویم از طریق بخش ارسال نظر در پایان همین مطلب با ما در میان بگذارید.

گرد آوری و تنظیم : https://rangvarang.com